De zorg veranderd? Verdwijnt? Praat? In januari is volop in de tweede kamer gedebatteerd. Ik zet die debatten even op een rij….RTZ = Regionale Zorg Tafel, RZB = Regionale Zorg Beelden dit zijn dé politieke modewoorden als het gaat om reorganisatie van de zorg in zogenaamde krimpgebieden. Samenvatting

  • Van Gerven van SP is resoluut in het debat over Treant. Alles terugdraaien;
  • VVD is lyrisch over zorgtafels en de aanpak in Drenthe c.q. bij Treant;
  • CDA is overtuigt van veranderingen, bezorgd over gevolgen en kritisch op stand van zaken m.n. rondom spoedzorg;
  • Sommige partijen zijn helemaal niet aanwezig;
  • Spoedzorg weghalen uit Hoogeveen kost veel geld en lijkt niet logisch. GL-kamerlid Ellemeet verwijst terecht naar successen in Assen en Hardenberg.

Dit is (weer) een eerlijk stuk over de worstelingen met ‘ons’ ziekenhuis. De afgelopen jaren vliegen diverse scenario’s over hoe het verder moet gaan met ZKH Bethesda over tafel. Vast ook wel bij uw buurtbarbecue of verjaardagsborrel. Hierbij een update van de worstelingen van januari 2020, na nieuwe berichten en eindelijk na 1,5 jaar een kamerdebat over Bethesda en Refaja. Een debat wat niet door alle partijen wordt gevoerd…

Worsteling
Hoe om te gaan met veranderende zorg. Het bezwaart ons als CDA Hoogeveen ook dat Bethesda spoedzorg verliest, vooral als alles niet gereed lijkt te zijn bij omliggende ziekenhuizen en ambulancediensten. Verandering van zorg gaat door, daar moeten we ook weer realistisch in zijn. De zorg verandert en Bethesda zal moeten veranderen. Maar is het nu op de goede weg? Gewetensvraag. Op 15 januari debatteert (een deel van) de kamer daarover. Sinds september 2018 zit ik op dit dossier en een Omtzigt-gevoel heeft zich al meester van mij gemaakt. Geen wonder dat ik dat ik op dit vlak sympathie voor de SP ben gaan voelen. Hun radicale houding stoot mensen af, maar geeft ook duidelijk het speelveld aan. In dit debat zien we dat. Zeg maar uiterst links op de kaart staat SP-er van Gerven. Uitgesproken en duidelijk! Min of meer gesteund voor Agema van PVV. Uiterst rechts VVD-er Veldman die dichtbij ‘zijn’ minister blijft. CDA blijkt ergens in de midden te blijven. Niet tegen, wel kritisch en gericht op het voorkomen van negatieve gevolgen van verandering. Lastig uit te leggen, wel genuanceerd. De zorg veranderd, maar worden alle risico’s afgedekt en zijn alle stappen logisch?

Politiek heeft weinig te zeggen, zorgverzekeraar aan zet?
In het LangeLand-debat (aangevraagd door Ploumen van PvdA) zegt Joba van den Berg: “De zorgverzekeraars moeten zorgen voor goede zorg en een goede bereikbaarheid daarvan”. Ze voegt daar nog aan toe: “Dat kan in LangeLand, maar ook in de regio.” Diverse partijen wijzen naar de zorgverzekeraar. In zorgverzekeraarsland zien we verschillende opvattingen. Verzekeraar DSW is uitgesproken tegen fusies. Oud-CDA-minister Ab Klink nu bestuurder van VGZ bewandeld andere wegen. Als ziekenhuizen niet willen innoveren (ook om kosten te drukken) is VGZ niet te beroerd om bijvoorbeeld al in juni van een kalenderjaar een patiëntenstop voor hun verzekerden in zo’n ziekenhuis in te zetten….Veel onrust geeft dat, maar Klink geeft aan dat hij een hoger doel nastreeft. Zorg moet veranderen. Werken met ICT, AI en robots. Transformeren. Deze transformaties vergen ontzettend veel van een ziekenhuis’, benadrukt Ab Klink. ‘Het is een enorme cultuuromslag. Je moet dit over de hele breedte doen, op alle afdelingen. Daar zijn dappere dokters en bestuurders voor nodig, die hun omzet los durven te laten en zich er jaren voor moeten inzetten’, aldus Klink. Ziekenhuizen zijn gewend geraakt aan enkele procenten groei per jaar, denkt hij. Daarmee kunnen ze hun problemen relatief eenvoudig oplossen. Maar de zorgkosten stijgen dan tot ‘Sjakie en de bonenstaak’-achtige hoogten. Het is een overtuiging waarin VGZ ver gaat: de zorgverzekeraar vergoedt nu de taxikosten van verzekerden om bij een ander ziekenhuis in de regio te komen. Maar dat heeft de verzekeraar er voor over om het punt te maken. Kortom er veel aan de hand in ziekenhuis-Nederland.

1,5 jaar later…
Terug naar het debat over ons ziekenhuis. Op 15 januari 2020 is dan eindelijk het door van Gerven aangevraagde debat over de sluiting van klinische verloskunde van de ziekenhuizen Stadskanaal en Hoogeveen van Treant Zorggroep. In mei 2018 is de sluiting van deze afdeling al aangekondigd. In mei was er het lawaaiprotest. In juni een spoeddebat. In september en oktober van dat jaar gingen ze daadwerkelijk dicht. Zwangeren en zieken worden sindsdien doorverwezen naar het ziekenhuis in Emmen. Maar velen kozen voor elders. Assen kreeg het druk en plaatste verloskunde-unit bij. Inmiddels moeten ze voor bijbouwen voor verloskunde en SEH’s. Hardenberg en Meppel merkten een toestroom van patiënten. Een belangrijke reden voor de sluiting van de afdelingen verloskunde en kindergeneeskunde in Bethesda en Refaja was een structureel tekort aan kinderartsen. VVD-Kamerlid Hayke Veldman noemt dit een moeilijke maar verstandige beslissing. Fleur Agema van de PVV is echter van mening dat het personeelstekort niet de oorzaak maar juist het gevolg van het probleem was. En dat probleem was een budgetplafond waardoor ziekenhuizen niet konden groeien. Kortom de uitersten in de kamer zijn duidelijk. Het is wel wrang dat de kamer er een debat over voert terwijl sluiting van verloskunde eigenlijk al ‘verteerd’ is in Hoogeveen. De verloskundigen zijn voor al hun extra tijd en kilometers gecompenseerd door de ‘overheersende verzekeraar’ en de zwangeren weten dat ze bij minste risico niet meer thuis kunnen bevallen. Jammer, ‘fact of live’ zo lijkt het. Treant lijkt nu geen personeelsprobleem meer te hebben…. Zo kan het dat een Hoogeveense dame bevallen moest van 2 en 3de kind. Een tweeling dus moest ze naar ziekenhuis, opgeschaald naar Martini-ziekenhuis gezien de kans op complicaties. Daar verzorgd door de zelfde verpleegkundigen als bij hun eerste kind in Hoogeveen. De kinderverpleegkundigen waren beiden overgestapt van Bethesda naar een topklinisch ziekenhuis. Eieren voor hun geld gekozen? Of de meest veilige toekomstvisie van deze verpleegkundigen? Niet alleen de late datum voor dit debat is wrang. Ook de deelname van de partijen uit de kamer is wrang….

Afgelopen week reed ik over de Beilerstraat in Assen, stond even stil voor een foto….

Slechts een deel van de kamer
Slechts een deel van de kamer doet aan zo’n debat mee. Als je je door 2,5 uur debat worstelt, dan valt dat me als eerst op. SP, GL, CDA, CU, VVD en PVV nemen in die volgorde deel aan het debat. Dat DENK, Haga en andere Randstedelijke middenpartijen niet deelnemen vind ik verwerpelijk, maar logisch. Maar waar zijn de landelijke vertegenwoordigers van de Hoogeveners van PvdA, D’66, FvD of 50plus? Dergelijk plattelandsdiscussies laten deze partijen maar aan zich voorbij gaan….?

Sluiting verloskunde terugdraaien
Van Gerven van de SP was kritisch over de gevolgen van het verdwijnen van de kindergeneeskunde en verloskunde: “Meer ongeplande thuisbevallingen, toenemende stress en een tekort aan bedden, waardoor de aanrijtijden van ambulances oplopen.” GroenLinks, PvdA en VVD waren het daar niet mee eens. Henk van Gerven vindt dat de sluiting van de afdelingen klinische verloskunde teruggedraaid moeten worden. De minister is niet bereid om daarvoor een scenario uit te werken omdat dit alleen maar voor meer onduidelijkheid zorgt. Van Gerven krijgt er bij de stemmingen op 22 januari ook niet voldoende stemmen voor. Blijft hij een roepende in de woestijn? Vecht hij tegen windmolens? Je ziet dat VVD vol lof is over de aanpak van Bruins in Drenthe. Maar ook de andere partijen steken niet veel tijd meer in de sluiting verloskunde. Ze schakelen over op het nieuwe probleem. De sluiting of aanpassing van de SEH. Dat debat volgt dan ook paar dagen later…


Van Gerven is gedreven en strijdbaar, veel waardering voor doorzettingsvermogen…

En het CDA dan
CDA ziet verandering maar waakt voor negatieve gevolgen van deze verandering van de zorg. Joba van den Berg volgt overal in Nederland op de voet de knelpunten in ziekenhuiszorg. Woerden, Zeeland, Achterhoek, Flevoland en Drenthe/Groningen overal is ze geweest, heeft ze contacten. Als wij iets constateren t.a.v. risico’s van de verandering in de zorg, dan liggen er via haar direct vragen bij Bruins. Direct lijn, echt heel goed samenwerken. Niet aan het openhouden van Bethesda 0.0, maar werken aan Bethesda 2.0. Of misschien wel redden wat er nog te redden valt….?

Van den Berg geeft in het debat aan zorg moet beschikbaar, betaalbaar en bereikbaar blijven. Dat laatste is van belang. Joba pleit in haar nota ‘zorg in de regio’ ook voor een extra criterium bij afweging: leefbaarheid. Wat doet de transformatie van een ziekenhuis met de leefbaarheid. De rol van bestuurders (helaas niet die van volksvertegenwoordigers) wordt daarbij benoemd. B&W ’s die geraakt worden moet ‘een zeggen’ krijgen.
CDA realiseert zich ook dat de zorg echt veranderd. Actiz, zo meld Joba heeft vastgesteld dat 40% van de opnamen van ouderen in een ZKH niet perse nodig waren. Er was eigenlijk geen medisch specialistische zorg nodig. Dit is een grote hap uit het ZKH-budget, omdat we de voorliggende zorg niet goed of niet bereikbaar genoeg georganiseerd hebben. Daar moeten nieuwe / andere oplossingen voor gevonden worden. Het Drentse systeem van coördinatie van zorg over de instellingen heen wordt toegejuicht. Is het mogelijk dat bij een val uit het bed niet de ambulance, maar de nachtverpleegkundige van een nabij gelegen zorginstelling wordt gebeld om even te gaan kijken? Zitten er meer mogelijkheden in de 1,5-lijns zorg om dergelijk 40% op te pakken?
VVD juicht een track en trace systeem voor de zorgprofessionals toe. De coördinator kan dan kijken wie in de omgeving beschikbaar is. In eerste termijn heeft de VVD echter wel aan dat de zorgverzekeraar dat dan wel moet gaan betalen.

CDA-fractiewoordvoerder Van den Berg vond die positiviteit van de VVD over Drenthe ongefundeerd, omdat er geen goed onderzoek is gedaan naar de gevolgen van de maatregel van sluiting van verloskunde. Bruins was het met haar eens en zegde de Tweede Kamer toe dat hij voor de zomer 2020 met een rapport komt waarin de zorg-inhoudelijke gevolgen van de sluiting worden beschreven.

Transformatie met grote risico’s door stops
Joba benoemde de grootste zorg op dit moment: het feit dat in onze regio de stops van SEH al op gemiddeld 2 per dag is komen te liggen. Hoe pakt dit uit wil Joba van Bruins weten! Dan citeert Joba dr. Gakeer uit Goes. Een artikel over een zeer relevant promotieonderzoek wat Hoogeveense collega Annette Jansen tegenkwam in de vakbladen. Gelijk appje van Hoogeveen naar Utrecht (de Zeeuwse Joba woont vanwege haar werk door het land nu in Utrecht). Joba kent natuurlijk Goes goed en pakt het promotieonderzoek gelijk op. Of Bruins de stelling dat concentratie van SEH’s de kwaliteit ten goede komt kan onderbouwen. Joba heeft met Gakeer in de hand namelijk een gedegen onderzoek in de hand dat door meer volume de kwaliteit niet perse groter hoeft te zijn. Dat weten we eigenlijk helemaal niet. De kwaliteit wordt namelijk niet gemeten. Daar komt CDA met een motie op terug. Een motie die Bruins ‘voorleggen aan kamer’ meegeeft. Een motie die bij de stemmingen op 22 januari unaniem door de kamer aangenomen. Succesje? Nee, noodzaak, had Bruins ook kunnen of moeten doen!

Het CDA is immers niet tegen veranderingen in de zorg, maar wil wel dat het geborgd is, omdat de veranderingen kwaliteitsverbetering van zorg moeten meebrengen. De grote aantallen stops zijn voor CDA signaal dat het onvoldoende geborgd is. Bruins wordt daarop aangesproken. Van Gerven wil weten of de kwestie Treant ook zo wordt onderkent in de Achterhoek. Daar was Joba op 7 januari net geweest. Uit mijn eigen contacten met Wim Wassink (fractievoorzitter van CDA Winterswijk) weet ik dat ook zij er genuanceerd, maar bezorgd in zitten. Joba geeft aan dat Drenthe wat haar betreft verder is dan de Achterhoek. Natuurlijk is de Treant fusie al jaren terug en is Santiz vrij actueel. Maar in de Achterhoek zijn geen gesprekken in de regio en in Drenthe is er na aanleiding van de Treant-casus zogenaamde regiobeelden.  Het RZB geeft aan: ‘welke zorgbehoeften zijn er waar?’ Dat is er in de Achterhoek ook nog niet.

Groenlinks reageert op CDA door aan te geven dat Gakeer bewezen heeft dat deze beweging moet stoppen tot we weten of dit concentreren wel werkt. Lijkt een logische gedachte. Bruins moet inmiddels de effecten in kaart brengen. Maar een stop op de processen bij Treant komt er niet. Terugdraaien is inmiddels vrijwel onmogelijk?

Andere partijen

Mevrouw Dik-Faber (zo wordt ze ook steeds genoemd) begint hoopvol. Over de inspraakavond in Hoogeveen. Een oudere man omschreef Hoogeveen als het zwarte gat tussen Assen-Emmen en Zwolle waarin alles verdwijnt. Volgens D-F een logisch gevolg van de angst voor krimp van voorzieningen. Als reactie op al deze zorgen kwam ze met een pleidooi voor nog meer praten. RZT (regiozorgtafels) worden geprezen. Bestuurders mogen niet verrast worden en moeten aan de RZT komen. D-F vroeg wel de minister om deze RZT een duidelijk mandaat mee te geven. Nu is er in mijn belevening helemaal geen mandaat. En de vraag is eigenlijk ook of je een mandaat nodig hebt. Het systeem is erg moeilijk door de (al dan niet doorgeschoten) marktwerking. Geld zit niet bij de RZT of de bestuurder. Het Scandinavië-model waarbij de regionale bestuurder (provincie) over geldstromen gaat zou daarin iets kunnen betekenen, maar dan moeten we de hele marktwerking ombouwen. Nu merk ik dat binnen CDA dat zeker bespreekbaar is, maar dan wel voorzichtig….D-F roert ook nog een ander zorgpunt van ons aan. De krimp in huisartsen. Daarover later in een volgende blog meer…

Tenslotte spreekt de PVV. Geen goed woord voor deze minister. Geen goed woord voor de zorgverzekeraar. Waar is het goede 1 ziekenhuisplan uit 2010 gebleven? Vanaf 2018 is de uittocht van specialisten een feit, maar dat komt door slecht beleid, niet anders om. De verzekeraars werken bewust naar concentratie. Waarom kunnen ze nu wel miljoenen steken in redden van zorg, terwijl die niet eerder beschikbaar was. Alles komt onder druk…we houden ons adem in….maar er komen geen oplossingen. Dat kennen we van deze partij.

SEH’s paar dagen later op de agenda
De maandag na het verloskundebat is er het debat over de acute zorg, waarin onder meer werd gesproken over of de norm voor de aanrijtijden moet worden veranderd. Ook komt aan de orde of de ziekenhuizen in samenwerking met andere zorgpartijen er niet beter voor kunnen zorgen dat er minder mensen op de SEH komen die eigenlijk geen acute zorg nodig hebben. Joba van den Berg heeft zich na haar bezoek in voorjaar 2019 vastgebeten in dit onderwerp. CDA is kritisch over de veranderingen in de zorg. Maar ze is niet tegen veranderen. Veranderen moet. Meer techniek, meer thuis, meer 1,5-lijns, minder ligdagen, andere verdeling in de zorgketen en zo zijn er veel invloeden. CDA pleit niet voor het houden zoals het was. CDA Hoogeveen volgt dat, maar ziet Bethesda en daarmee Hoogeveen wel als lijdend voorwerp. De veranderingen in Drenthe komt het hardste binnen in Hoogeveen. Het heeft Hoogeveen flink geraakt. Het hart van een ziekenhuis is de SEH. Tijdens ons laatste bezoek heeft RvB-er de Folter dat ook nog eens bevestigd. En de start van zorg is vaak verloskunde. Daarmee heeft Hoogeveen echt veel verloren. Ik voel dan ook veel sympathie voor de opmerking van Corrine Ellemeet van Groenlinks. Waarom kan WZA als plaatselijk ziekenhuis (of Hardenberg, EJK) wel alle deuren openhouden en moet een ziekenhuis als Treant alles in Emmen concentreren? Heeft een fusie echt toegevoegde waarde? Wie profiteren eigenlijk van een fusie….?

Reactie Bruins
Minister Bruins benadrukt dat de sluiting van verloskunde veel te abrupt was. Daar is Corinne Ellemeet van GroenLinks het mee eens en vindt dat daar dan ook lessen uit getrokken moeten worden. Sluitingen zouden volgens haar altijd moeten plaatsvinden op basis van een protocol, waar belanghebbenden bij betrokken zijn, er een duidelijk tijdspad is geschetst en de continuïteit van zorg is gewaarborgd. Procedures gaan ons redden denk ik dan maar….

RZT en RZB Drenthe
Inmiddels is in Drenthe een RZT (regionale zorgtafel) ingericht, naar aanleiding van de sluiting van de afdelingen. Alle betrokkenen overleggen daaraan over de toekomst van de zorg in de regio. Carla D-F van de ChristenUnie en Bruins vinden dat dit een voorbeeld kan zijn voor andere regio’s, zo zegt ook Joba van den Berg van CDA die denkt dat zorgtafels een positieve rol kan spelen bij het bevorderen van samenwerking en digitale innovatie. Praten, praten, praten. Maar dat is ook de enige manier om als lokale politiek nog enige invloed op de zorgbestuurder uit te oefenen. Om leed te verzachten of gevolgen te beperken. Doet schamel aan, maar het is het beste wat men, ook als B&W van Hoogeveen kan doen. Dus praten Karel Loohuis en Erwin Slomp volop mee aan deze tafels en wordt Bethesda omgebouwd naar, excuseert u mij, een nog steeds onduidelijk dagziekenhuis.

Tenslotte
Na vele uren turen naar de app ‘debat gemist’ zijn we iets opgeschoten. Er komt onderzoek naar de gevolgen, naar de stops. Dat SEH een basisvoorziening voor een regio met 80.000 is, dat een SEH geld mag kosten en dat een SEH de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van de vestigingsplaats Hoogeveen beïnvloed? Op dat front geen winsten.

In een volgende blog ga ik dan in op de deze ontwikkeling, op de meta-businesscase, de rem op fuseren, de onduidelijkheden rondom schaalvergroting. Het ontmantelen van spoedzorg lijkt makkelijker te gaan dan het opzetten van een lucratief dagziekenhuis. En de vraag in tweede termijn is dan ook nog eens, als er dan sprake is van een lucratief dagziekenhuis, wat gebeurd er dan met de winsten? Waar worden die geïnvesteerd? Bethesda heeft voor miljoenen aan nieuwe operatiekamers gekregen, investeren in Hoogeveen mag! Wat mij betreft zou dat ook mogen in een basisvoorziening als een SEH. Een plattelandsgebied met 80.000 inwoners mag zo’n voorziening m.i. claimen. Als Assen en Hardenberg het kunnen, waarom Hoogeveen dan niet? Kind van de rekening? Slachtoffer van de ligging?