#toekomstaccountants Zwolle
Gisteren 16 juli 2014 was ik bij de ‘De Spiegel’ (theater) te Zwolle voor het NBA-debat over de toekomst van de accountancy. Door alle media-aandacht (en daarmee krijg je ook gelijk weer aandacht van de politiek want er valt wat te halen) wederom een discussie over wat er moet veranderen in ons/mijn beroep…Natuurlijk is er in het tijdperk tussen Pincoff en laten we zeggen Vestia ook wel redenen om kritisch te kijken naar de rol van de accountant. Gelukkig zijn er meer rollen die bekeken moeten worden, maar laten we ons zelf tot het accountantsvak beperken. In deze blog wil ik nog eens wat wilde ideeën ‘de ether’ in slingeren! Kijk voor het verslag ook op: http://www.accountant.nl/Accountant/Nieuws/Geen+tijd+voor+een+rondleiding.aspx
Terugblik op 16 juli te Zwolle
De avond werd prima geleid door Felix Rottenberg (hij houdt niet van verwijzingen naar zijn politieke verleden, dat terzijde, waarom is dat?). Hij stelde prima vragen en wist ook direct wat voor pappenheimers hij in de zaal had. Prikkelend was hij zeker. Een echt debat (lagerhuis?) werd het niet. Meer een uitwisseling van standpunten voor de commissie Lauret. Die door de pluriformiteit van de accountants nog een hard noot te kraken hebben. En ook nog een deadline van de tweede kamer te halen hebben. In september wil men voorstellen zien! Huub Wieleman (levende genuanceerdheid, was mijn indruk) gaf na afloop van de ‘standpuntenuitwisseling’ aan dat we volgens hem geleerd hadden drie aspecten meer aandacht te moeten geven: accountancy als ambacht+, duidelijker maken ‘een accountant wat heb je d’r an’ en ten derde verkorten van de afstand kantoorleiding-assistenten. Dit gaat de commissie Lauret in een totaalplan schrijven en daarmee hebben we de bouwstenen om het vertrouwen te herwinnen van het maatschappelijk middenveld en tevens zullen jongeren ons vak weer interessanter gaan vinden. Niet echt wereldschokkend en in de accountancy moeten misschien al blij zijn met kleine stapjes, maar ik begrijp toch iets beter de blogs en tweets van Fouk An Tsang en Pieter de Kok…..hopelijk hadden ze het fijn op het strand in Zandvoort. Fouk zijn (nieuwe?) hoofd vaktechniek was overigens wel aanwezig. Alle opmerkingen passen in eerder genoemde voorstellen. Zie de 10 punten van Geert Koster in FD (in een eerder blog heb ik daar al op gereageerd en voor mijn kantoor aangegeven dat dit ook geen schokkende voorstellen zijn). Aangezien in het ‘debat’ wel duidelijk was dat ik in de hoek van de stevige taal was gaan zitten (wie roept er in een net gezelschap tegen een directeur van de Rabobank ‘onzin’….ik heb hem naderhand even gesproken en toegelicht dat ik behoefte had aan wat meer prikkels), moet ik Wim Nusselder complimenteren met de enige echte stevige vernieuwingsvoorstellen van de avond. Natuurlijk waren wij sinds 2004 (hoe het ook anders kan in accountancy was onze eerste slogan) na gesprekken met Brenda Westra en vooral Gert Greveling geïnteresseerd in een soort ‘tegengeluid’, dus zo vreemd is dat niet.
Wel bijzonder dat de avond in ‘De Spiegel’ werd gehouden. College Clement zei het terecht, kwaliteit begint bij ons zelf. We moeten dus ook vooral persoonlijk in ‘de Spiegel’ kijken. En dan bedoelen we dus niet het theater!
In deze bijdrage wil ik in gaan op de indeling die ook Wim Nusselder hanteerde:
- De accountancy-branche
- Het accountancy-kantoor (hij zei accountancy organisaties – past beter in de WTA!- )
- De accountant als individu.
Vooraf nog een inleiding en drie echt interessante discussies die door Wim worden opgerakeld. Namelijk: verdienmodel biedt ruimte voor kwaliteit of andersom en accountant dominee of koopman. Tenslotte ‘afstand tot de werkvloer’.
Inleiding
Is er zo veel ellende in het accountantsvak? Ja en nee. De media heeft ook nu weer het goed recht om zaken uit te vergroten. Rottenberg (expert in omgaan met de media) zei het juust: direct met maximale openheid reageren anders gaat een kwestie haar eigen leven leiden. Dat is volgens mij ook wat er is gebeurd, kwaliteit & accountants leidt een eigen leven. Vestia, nieuwbouw KPMG, beleggingen in vastgoed door accountants. Verschillende kranten zijn er verschillend bovenop gesprongen. Mogelijk ook wel omdat we (als beroepsgroep, dus NBA) te weinig voortvarend en corrigerend optreden. Nuance: als er echt sprake is van bewezen onwettige, onreglementair of immoreel gedrag dan moet er (direct) opgetreden worden! Ik denk wel dat we het accountantsvak voor wat genoemd werd ‘het maatschappelijk middenveld’ te moeilijk gemaakt hebben. Daarover straks meer. Ja en nee. Er zijn duizenden goede projecten (assurance en non-assurance) die accountants tot een goed einde en volle tevredenheid van maatschappelijk verkeer (al dan niet door NBA, SRA of AFM gecontroleerd) en tevredenheid van aandeelhouders en financiers hebben opgeleverd. Dus ook weer een beetje ‘nee’.
Ik krijg wel het gevoel dat door de druk van de publieke opinie we langzaam wel een gevoel van urgentie krijgen, of wij echt gaan innoveren (consensus belemmert innovatie in accountancy – http://www.accountancynieuws.nl/Uploads/PDF/AN-1412-Artikel-Barbara-Majoor-en-Herman-van-Brenk.pdf – )? We moeten dus thought-leaders of springende kikkers koesteren (ja, ja, eigen belang speelt hier een rol). Maar omdat ik ook jaren mocht werken met Fouk en dus nog goed de laatste 4 bijdragen aan de accountancynieuwsdag kan herinneren: hoe hoog staat het water? Fouk heeft naast de perfect storm gewezen op de systematiek van ‘de kokende kikker’. In het Zwolse legde ook Joost van Buuren de relatie met het notariaat. Ik heb dat in enkele colleges ook gedaan en gewaarschuwd. Er zijn verschillen en overeenkomsten! Wettelijke status, maar ook ‘wat doet concurrentie voor je kwaliteit’ en ‘wat is de invloed van technologie’……Dat laatste wordt door ons accountants nog veel te weinig gebruikt, we voelen ons er door bedreigend en dat is nu juist de verkeerde afslag! In controle, samenstel en advies. Used it or be used zou ik zeggen. En laten we de temperatuur van het water in de gaten houden, volgens mij is het al lekker warm namelijk. Kookt er al een accountant?
Kwaliteit en verdienmodel
Mooie bijdrage van college Dijkhuizen (4you advies en accountant – fijn die volgorde-), maar is het echt zo dat als we maar toegevoegde waarde leveren het verdienmodel geen issue meer is??? Of is de tijd van uur=factuur voorbij? Wij werken vanaf 2004 met vaste contracten, maar ook dan is er discussie, dus we moeten ons verdienmodel transparanter maken en daarnaast (!) met > 100% inzetten op verbetering van toegevoegde waarde. Dat is een life-saver voor het beroep. Raar, want daar zetten we toch dagelijks op in….Wim Nusselder meende dat het andersom was. Een goed verdienmodel geeft ruimte (aan vennoten, senioren en ook assistenten) om kwaliteit te bieden. We moeten volgens mijn praktijkervaring niet zo rigide zijn. Ga eens praten met je klant zonder het te factureren. Onderhoud telefonisch contact. Denk aan de span of control van een projectleider. Denk eigenlijk aan de menselijke maat! Dan maar een weekje minder TFU-%! Straks meer daarover bij ‘het kantoor van de toekomst’, want misschien kunnen dat uur=factuur-gevoel bij onze klanten wel wegnemen!
Dominee of koopman
Ik voel me eerlijk gezegd geen van beiden. Nusselder (zoon van ds., zie je meer bij GroenLinks – veel respect voor Ab Harrewijn-) pleite duidelijk voor ‘meer dominee’. Maar, ondanks dat u op mijn blog veel leest over mijn christelijke achtergrond, vind ik dominee wat een te zware term. Liever spreek ik van ‘critical friend’. Net als mevrouw Dijkhuizen moet ik ook wel eens een moeilijke boodschap brengen, maar mijn dan ook veelal uitgesproken motto is ‘een vriend vertelt je de waarheid, een vijand vlijt’. Dus dominee indien Wim bedoelt dat we niet (altijd) de klant naar de mond moeten praten. De koopman? Een accountant is volgens mijn beleving toch vooral een gelegenheidsondernemer. Een bijzondere onder de ondernemers. Schaars zijn echte ‘ondernemers’ onder de accountants. Meer nog zitten ze onder de fiscalisten..:-). Maar ‘een koopman in vertrouwen’ voel ik me zeker niet. En volgens mij is dat ook niet de juiste afslag. Ik voel ook niet veel voor een audit-benadering van Bindenga (centraal, onafhankelijk orgaan) als het gaat om het grote MKB, voor de OOB of met name de beursfonds mag het van mij. Het centrale orgaan besteed dan opdrachten uit aan Big5 of Next12? Dus geen dominee, geen koopman en ook geen afgezaagde ‘financiële huisarts’ en dergelijke. Wel meer duidelijkheid naar klanten en het publiek. Duidelijker onderscheid tussen ‘financieel en fiscaal adviseur’ en ‘accountant-controleur’. Ik reed terug door Rouveen en Staphorst. Zeg maar toeristische route, maar midden in Staphorst zat geen accountantskantoor meer. Een duidelijk positionering van Mulder & Kiers (slechte website overigens) door aan te geven dat zij voor MKB en agrarisch ondernemers financieel en fiscaal advies verzorgden. Inclusief jaarrekening en dergelijke. We moeten als beroepsgroep veel scherpere keuzes maken en stoppen met die verschillende petten of beter gezegd stoppen met het eten van verschillende walletjes. We zijn of adviseurs en belangenbehartiger of onafhankelijk auditor. En van mij mag dat best onder één holding hangen, maar naar de markt weet je met welke ‘soort’ je te maken hebt!
Afstand tot de werkvloer
Ondanks dat wij maar een 25 mans kantoor zijn is dat ook bij ons een aandachtspunt. En inderdaad collega’s met moeten soms 300 van de 800 vragen uit de checklisten durven overslaan omdat dit allemaal al geadresseerd is in een gespreksverslag met de controller of de DGA. Ook evidence! Vennoten hebben het te druk van netwerken, acquisitie, nevenfuncties, vaktechniek, lucratieve advies of begeleidings/coachings-opdrachten? Dan heb je dus geen scherpe keuzes gemaakt. Zie bovenstaande! Audit-partners moeten daarop focus hebben. Ik schrijf het 1000 keer gemakkelijker dan dat ik het in praktijk kan brengen, maar het moet! En dan samen met seniormedewerkers zorgen voor echte meester-gezel-atmosfeer in een controleteam. Bij mijn eerste werkgever was een accountant-medewerker die ook mondelinge examens afnam en dat ook tijdens de opdrachten deed. Wat je nu doet, past dat in RAC XYZ (ja, dat heette toen zo!) en dan daar je over overhoren. Leuk was dat. Een brug tussen (saaie) studie en (weerbarstige) praktijk. Jammer dacht ik als ik weer op een andere opdracht, met één of andere gestreste controleleider werd gezet.
Je ziet het ook in TV-programma’s. Directies die incognito op de werkvloer meewerken. Misschien moeten we naast PE-verplichting wel een ‘werkvloer-verplichting’ invoeren. Iedere RA dient ieder controleseizoen aan kunnen geven bij elke klanten hij een bepaalde ‘basis-handeling’ uit het controleprogramma heeft uitgevoerd. Ok, makkelijk natuurlijk: loop mee met inventarisatie…. De meeste vennoten schrikken zich een hoedje. Dat gaat natuurlijk met RFID…wat? Ja, vennoten op de werkvloer betekent dat u wellicht eerst maar eens naar een cursus ‘it audit integration’ moet (tweede keer welbegrepen eigen belang…haha). Kortom dat is best weerbarstig, maar de vennoot zit bij de directie ook een stuk geïnformeerder aan tafel. Een werkvloerverplichting of meester-gezel-verplichting. Er is hoop!
Dan de drie hoofdonderwerpen:
De accountancybranche van de toekomst (wilde ideeën)
De accountant is bij uitstek gericht op realiseren van vertrouwen in cijfers. Als je dat als ruime definitie neemt, waar kunnen we dan het accountantsberoep krachtiger maken was mijn vraag. Volgens mij moeten we als beroep onze NBA veel krachtiger maken. En ondernemender. Het NBA moet kijken naar aanpalende gebieden. Waar wordt nog meer gewerkt aan vertrouwen in cijfers.
Graydons
Waarom zouden wij als NBA niet een eigen Graydon-organisatie beginnen of zelfs een dergelijke club overnemen. Zij verspreiden informatie over de cijfers die wij bewerken of die wij certificeren. We zouden deze markt kunnen annexeren en dan ook de informatie verkopen. De klanten hoeven minder te betalen, dat doet dan ook direct de gebruiker van deze informatie. Kunnen we ook echt eens kijken naar credit rating…
KvK
Als we dan toch bezig zijn. De overheid wil graag af (mijn beleving) van de KvK of delen daarvan? Waarom lobbyt het NBA het jaarrekeningregister van de KvK niet binnen. We zouden kunnen praten met de politiek over dat de NBA, mede ook door de wettelijke status van de accountant, deze taak ‘commercieel’ mag oppakken. Overheid een besparing. Betrouwbaarheid rondom bedrijfscijfers in één hand.
Nog verder
O ja, we gaan nog verder. De NBA zal vervolgens gelijk het uniforme rekeningschema invoeren (kan met de juiste taxonomie immers heel gemakkelijk) en daarmee heeft de NBA ook de maatschappelijke taak (gelijk CBS) de bedrijfsinformatie te veredelen en daarmee gemiddelden of (in jargon) benchmarks te genereren. Dat laat de toegevoegde waarde van het beroep gelijk stevig toenemen. En dan gaan we nog twee stappen verder:
Stap 1
NBA bouwt diverse digitale (RJ en fiscaal?) consistentiechecks in. Dus de kwaliteit wordt (zelf denkende systemen) 24/7 aan de voordeur van het ‘register’ nogmaals gecheckt. Heeft dus een ‘stempel’ (digitaal) van de accountant ‘in person’ en vervolgens van de NBA. De fiscus heeft ook dergelijke slimme software, dus dat moet ook de NBA kunnen. We dat is dan ook gelijk de super max CBO? Voor niet ingewijden: de NBA kan op basis van afwijkingen van gemiddelden (standaard deviatie etc) gelijk wat vragen aan de accountant stellen en hem/haar de kans geven voordat zijn stukken worden opgenomen in het (commerciële) register om uit te leggen waarom deze klant gerechtvaardigd afwijkt….allemaal versterking van ons controlearsenaal. En ook een goed slag in de objectivering. Man, je zou d’r haast enthousiast van worden.
Stap 2
NBA checkt de zekerheid die de accountant toevoegt. Accountants (we zaten dicht bij de Liberije) krijgen 1, 2 of 3 Michelinsterren (flink apparaat voor –verrassings- kwaliteitsonderzoek, mistery-reviewers noemen we ze ook wel…). Ook de mening van gebruikers en klanten wordt gebruikt. Wordt een mooi klanttevredenheidssysteem (opdracht voor Kwest Online BV?). In het ‘register’ kan per jaarrekening gekeken worden welke ster de betrokken accountant heeft. Geen naming en shaming, maar een prospectief en transparant systeem. Leve de Michelinster. En de Accountant (al dan niet .nl) en accountancynieuws krijgen een moment in het jaar waarop zij volop kunnen schrijven als in de Michelingids! Ik voel de adrenaline al opkomen, ‘is de gids er al?’, ‘waar staan we dit jaar’? ‘Hoeveel sterren hebben we’!? Dan werk je ergens naar toe en maken we kwaliteit weer wat meer zichtbaar naar het publiek! Overigens zijn niet-NBA-leden niet in staat om welke ster dan ook maar te krijgen. Ook mooi meegenomen? Nee, u eet ook niet altijd bij een restaurant met een Michelinster….toch? Kortom leven en laten leven!
Accountantskantoor van de toekomst (idealistische ideeën)
Laten we dan nog inzoomen op het mooiste accountantskantoor sec. Hoe kunnen we als kantoren zelf wat veranderen aan het vertrouwen in ons beroep. Omdat ik ze elders al eens uitgewerkt heb zal ik houden met een korte opsomming. Ik heb het verhaal over het kantoor van de toekomst apart opgenomen in mijn weblog.
Accountantskantoor van de toekomst heeft een aantal heel bijzondere kenmerken:
- Bijzondere klanten als doelgroep (doelgroep gericht);
- Duurzaamheid in brede zin;
- Sociale verantwoordelijkheid;
- Verbondenheid met goede doelen (eigen ;
- Aandacht voor klanten en invloed van klanten (klantenpanel met vergaande invloed);
- Anders in aanbestedingen;
- Rekening courant verhouding in plaats van een factuur;
- Goodwill-fonds voor steun op moeilijke momenten;
- Deeltijdwerken en thuis- of willekeurig waar ook werken (met spelregels), maar ook de mogelijkheid om (als kantoor, team of zelfs individueel) een goed doel te adopteren en daar deeltijduren aan te besteden, met gebruik van alle kennis/faciliteiten van het kantoor.
- Medewerkersparticipatie altijd mogelijk;
- Bijzondere controleaanpak met aandacht voor operationele processen;
- Bijzondere producten zoals tax assurance;
- Bestuursstructuur gericht op invloed van klanten;
- Personeelsbeleid (gilde-model, met salarisverschillen) en veel ruimte voor opleiding in brede zin (intern, extern, vreemd en gebruikelijk, branche-kennis, praktijkstages buiten accountancy);
- Maatschappelijke jaarverslag heel gewoon ook voor kleinere accountantskantoren;
- Financiële transparantie bijvoorbeeld over salaris vennoten, tarieven, leverage-ratio;
Zie blog over Fresh Audit Boys onder ‘accountancy’ op dit weblog.
De accountant van de toekomst (hoopvolle ideeën)
Dat we allemaal weer ambachtslieden zullen worden lijkt me niet echt haalbaar. Het is net als de makelaarsopleiding in de jaren 1995-2005. Veel instromers met toch vooral financiële motieven. En het is ook best waar, in vergelijking met andere beroepen kunnen senior-accountants nog steeds met overzichtelijke inspanning goed geld verdienen. Als Big4-partners nog steeds € 500.000 management fee (ja ja, geen inkomen, zucht) verdienen. Dan kunnen we daarmee nog wel wat doen. Wat is er niet een discussie over de salarissen van zorgbestuurders. Als dit rondom 160.000 moet ophouden. Wat dan als de accountant van dit ziekenhuis, deze school, welzijnsinstelling, en dergelijke met ruim 3 keer zo’n loonkostenpost aan komt zetten. Het is dus goed om accountant die werken voor overheid-gefinancierde instellingen ook te houden aan hetzelfde regiem. In de (inter-) nationale markt gelden andere wetten. Kwaliteit moet betaald is m.i. een terecht motto. Als een bedrijf voor haar accountant X wil betalen, dan moet zij dat zelf weten. Ik wil wel erop wijzen dat als dergelijke grootverdiener met zijn/haar team onder de (kwaliteits-) maat scoort er ook gelijk stevige sancties mogen volgen. Gele en rode kaarten zijn m.i. in dit spel ook toegestaan! Er wordt immers zo veel verdient op een opdracht dat er best een uurtje rondleiding vanaf kan en bezoekjes aan locaties kunnen worden ingepland. En dat er echt goed invulling gegeven kan worden aan de meester-gezel verhouding. Dus, dat u mij goed begrijpt, hoge bomen vangen veel wind. Wil je graag in de major salary league spelen dan zul je je ook aan de spelregels van die league moeten houden. Dus kwaliteit leveren en anders maar een gele of zelfs een rode kaart. Rode kaart betekent een tijdelijke (?) schorsing (wel of geen salaris is aan de mede-aandeelhouders), maar u begrijpt wel dat het dan met de michelinster van het kantoor de mist in zal gaan. Ook de verhouding tussen PE of periodieke toetsen en de kwaliteit van een kantoor mag ook wel duidelijk transparant worden vermeld. Misschien moeten we de PE-score wel vermelden in het accountantsregister. Zouden we ook eens moeten kijken naar de onderverdeling van gestructureerd en ongestructureerd. Betrokken bij het vak, actief betrokken bij ontwikkelingen, docent zijn of zelfs een post-master opleiding controlling. Dan nog moet je aan de commerciële verplichting van 20 punten voldoen….kan verkeren.
De accountant van de toekomst, daar kunnen we inhoudelijk nog wel wat letters over op het ‘papier’ zetten.
Tenslotte
De commissie Lauren gaat nu nog individuele gesprekken aan. Hopelijk pakken ze lieden als de Kok, An Tsang ook mee, maar ze hebben nog wel een kluif. Zeker geen rotklus, je staat aan het begin van de dag van ‘de nieuwe morgen in de accountancy’. Ik reed dus vanuit Zwolle binnendoor naar mijn woonplaats Hoogeveen. Ergens in dit ‘bible-belt’-gebied zag ik een bord in de tuin staan: ‘vertrouwen in Christus’. Mooi om mee af te sluiten. Echter, en dat zeg ik als Christen (en wetende dat het totaal onvergelijkbare grootheden zijn), ik hoop wel dat wij als accountants (en we moeten dat ook wel) aan het vertrouwen in accountants meer praktische handen en voeten kunnen geven. Vertrouwen in Christus is van levensbelang, vertrouwen in accountants slechts goed voor iedereen die met cijfers aan de slag moet….wereld van verschil. Hou’en zo! Commissie Lauren, veel succes en maak d’r wat moois (lees nieuws, fris, innovatief, vlots) van!
Het was een interessante avond met ongewisse afloop…..