Blog over de politiek van Henri. Waardoor is politicus Henri Bontenbal geinspireerd? Ondermeer door Jonathan Sacks. Daarover schreef Bontenbal een essay. In dit blogje zijn essay en enige achtergronden van Jonathan Sacks. Alles onder de titel politiek van Hoop! [alles wat vet gemaakt is komt van mijn hand]

Politiek van Henri (door Henri Bontenbal, 2020)

‘Op 7 november 2020 overleed de Britse rabbijn Jonathan Sacks. Sacks was iemand met gezag. Niet alleen omdat hij opperrabbijn was van een verband van orthodoxe joodse gemeenschappen in Groot-Brittannië, maar vooral vanwege zijn stem in het maatschappelijke debat. Sacks — theoloog, filosoof, politicus, hoogleraar, schrijver, spreker — schreef een groot aantal boeken, talloze artikelen en zijn video’s op Youtube waarin hij commentaar geeft op verschillende vraagstukken zijn populair.

Een belangrijke rode draad in het denken en spreken van Sacks is zijn zorg over de verschuiving van het ‘wij’ naar het ‘ik’ in onze samenleving, waardoor de maatschappelijke samenhang verdwijnt. Met als gevolg: populisme, doorgeschoten individualisme en marktdenken. Terwijl voor de grote maatschappelijke vraagstukken, zoals klimaatverandering, juist bezielde verbanden en een ‘wij’ nodig zijn, 

De afgelopen weken las ik zijn boek ‘Een gebroken wereld heel maken — verantwoordelijk leven in tijden van crisis’. Een prachtig en inspirerend boek dat de rijkdom van het joodse denken op een overtuigende manier beschrijft. Het boek inspireert me, omdat Sacks op een indringende manier opschrijft op welke manier je in de politiek kunt staan. Kernpunt is zijn ‘ethiek van verantwoordelijkheid’: “Een van de meest kenmerkende en uitdagende ideeën van het jodendom is zijn ethiek van verantwoordelijkheid — de gedachte dat God ons uitnodigt om, zoals de rabbijnen het uitdrukken, ‘zijn partners in het scheppingswerk’ te zijn.”

Deze ethiek van verantwoordelijkheid werkt Sacks vervolgens uit in een ‘politiek van verantwoordelijkheid’. De tekst van Sacks is te mooi om niet wat uitgebreider te citeren:

“De eenentwintigste eeuw stelt de mensheid voor uitdaging op een schaal en van een omvang die elke oplossing lijkt te tarten. Ik noem de milieuproblemen: de opwarming van de aarde, de erosie van de biosfeer, de vernietiging van het regenwoud en de grootste uitroeiing van soorten sinds het begin van de beschaving. Ik noem de groeiende ongelijkheid tussen arm en rijk: in sommige delen van de wereld bestaat een overvloed van die alle dromen van vorige generaties overtreft; elders zijn naties en hele regio’s verwoest door armoede, ziekte, droogte, dakloosheid, analfabetisme en wanhoop.

Sacks geeft een lange beschrijving van alle problemen die we in de wereld zien en vervolgt dan:

“Deze problemen zijn zo omvangrijk, zo met elkaar verweven en wereldomvattend, dat zij de macht van nationale staten, zelfs van grootmachten als de Verenigde Staten en de Europese Unie, te boven gaan. Hoe kunnen jij en ik dan een verschil maken? Als individu zijn wij slechts een zandkorrel op het strand van de zee, een golf in de oceaan, stof aan de oppervlakte van de oneindigheid.”

Onze kleinheid in het licht van de grote wereldproblemen kan ons apathisch maken en ervoor zorgen dat we beschutting zoeken in onze kleine, veilige ruimten. Sommigen kiezen voor de ‘politiek van de wanhoop’. Maar Sacks pleit voor een tegenovergestelde reactie.

“Een politiek van wanhoop is de slechtste die er bestaat. Het gevoel van machteloosheid wordt maar al te gemakkelijk misbruikt door degenen die hongeren naar macht. Angst kan naar de ene kant snel omslaan in woede, razernij, geweld, xenofobie en paranoia, of naar de andere kant in verslagenheid en lafheid, moedeloosheid en berusting. (…) Het enige tegengif tegen angst is verantwoordelijkheid: de weigering te geloven dat we niets kunnen doen, de beslissing om nooit onze toevlucht te nemen tot het beschuldigen van anderen, waardoor we hen tot zondebok maken voor onze frustraties en angsten. Klagen is makkelijk: zeggen dat het de schuld van een ander is. Moed wordt geboren op het moment dat we besluiten om in plaats van te klagen persoonlijk protest aan te tekenen tegen het kwaad in de wereld door goed te doen, hoe onbeduidend ook. (…) Iedere goede daad, elk helend gebaar ontsteekt een kaars van hoop in een donkere wereld.”

Sacks plaatst tegenover de ‘politiek van de wanhoop’ geen ‘politiek van het optimisme’, maar een ‘politiek van verantwoordelijkheid’. Dat is een begrip dat mij erg aanspreekt — en velen binnen het CDA met mij. Het woord ‘verantwoordelijkheid’ betekent dat je antwoord geeft op de vraag om op het juiste moment naar voren te stappen en het goede te doen, met vallen en opstaan.

Het jaar 2020 was voor velen van ons een somber jaar. Wat 2021 ons brengt, weten we nog niet. Maar laten we elkaar inspireren om steeds weer te besluiten tot een ethiek en politiek van verantwoordelijkheid. Ik ben er van overtuigd dat de wereld daar een mooiere plek van wordt. De coronacrisis laat niet alleen zien dat we kwetsbaar zijn, maar ook dat wij mensen voor elkaar zorgen en solidair zijn. Dat moeten we meenemen naar 2021. Om het in de woorden van Sacks te zeggen:

“Als de wereld weer herstelt van de pandemie kunnen we onze samenlevingen weer opbouwen zoals ze waren, of we kunnen dit zeldzame moment gebruiken om onze structuren van ‘samen’ te verbeteren, een ‘samen’ dat verzwakt is geraakt door te veel najagen van onszelf. De keuze is aan ons, en het moment daarvoor is nu.”

Henri Bontenbal, 24 december 2020

 

Politics of Hope 

De afgelopen vijftig jaar heerste de opvatting, gedeeld door politici ter linker- en rechterzijde, dat de samenleving wordt ondersteund door twee instituties, de markt en de overheid, respectievelijk de huizen van het individu en de staat. Dit heeft geleid tot de ineenstorting van instituties uit de derde sector, zoals het gezin en de gemeenschap, plaatsen waar we identiteit, betekenis, veiligheid en vertrouwen vinden.

In The Politics of Hope stelt Jonathan Sacks een nieuw begrip van de samenleving voor, gebaseerd op zowel convenanten als contracten. Dit, stelt hij, creëert een nieuwe politiek van verantwoordelijkheid waarin gezinnen, buurten, gemeenschappen, vrijwilligersorganisaties en religieuze groeperingen allemaal een rol spelen. Hoe, vraagt ​​hij zich af, gaan we van sociale ineenstorting naar een politiek van hoop? Maar eerst…:

4.1 Wie is Rabbi Jonathan Sacks?

Voordat ik het boek rondom politiek van de hoop in duik. Wil ik altijd graag weten wie de bron is? Wie is of liever gezegd was Lord Jonathan Sacks? Ja, want hij was lid van de house of lords in de UK. Daarnaast de hoofd Rabbijn tot 2013 van de UK. En een wijze filosoof die naar de wereld van vandaag kijkt. Hij is helaas al overleden, daarom hij was.

Jonathan Henry Sacks werd geboren in de wijk Lambeth in Londen op 8 maart 1948, als zoon van de Poolse textielverkoper Louis David Sacks (overleden in 1996) en zijn Engelse vrouw Louisa (geboren Frumkin; 1919-2010), die uit een familie van vooraanstaande Joodse wijnhandelaren kwam. Hij had drie broers genaamd Brian, Alan en Eliot, die uiteindelijk allemaal aliyah maakten. Hij zei dat zijn vader niet “veel Joodse opvoeding” had.

Sacks begon zijn formele opleiding aan de St Mary’s Primary School en aan Christ’s College, Finchley.  Hij voltooide zijn hogere opleiding aan Gonville en Caius College, Cambridge, waar hij een eersteklas honours degree (MA) in filosofie behaalde. Terwijl hij student was in Cambridge, reisde hij naar New York City, waar hij rabbijnen Joseph Soloveitchik en Menachem Mendel Schneerson ontmoette om een verscheidenheid aan kwesties met betrekking tot religie, geloof en filosofie te bespreken. Later schreef hij: “Rabbi Soloveitchik had me uitgedaagd om na te denken, Rabbi Schneerson had me uitgedaagd om te leiden.” Schneerson drong er bij Sacks op aan om de rabbijnse wijding te zoeken en het rabbinaat binnen te gaan. Sacks vervolgde vervolgens zijn postdoctorale studies aan New College, Oxford en King’s College London, waar hij promoveerde aan de Universiteit van Londen in 1982. Gelukkig niet op het St. Antony’s college…?

Hij schreef vele boeken en hield vele speeches. Zeker op de website van zijn erfenis is veel te vinden over het Joodse leven van deze rabbijn, filosoof en politicus. Leaders should never stop learning is zo’n mooie uitspraak op: Rabbi Lord Jonathan Sacks | Official Website (rabbisacks.org)

Mooie uitspraak: People not like us make us grow so hold out your hand for friendship


Ook zijn diverse speeches in tekeningen uitgewerkt. Deze bijvoorbeeld rondom de instroom van asielzoekers (lees vluchtelingen) in de Westerse wereld. Drie tegeltjes zitten in deze plaat. En steeds blijft de ‘common good’ voorbij komen. Al dat degene wat goed is voor de gemeenschap. Het is niet voor niets dat ik ‘fan’ ben van de common good economy of zoals Christiaan Felber schreef ‘De Gemeindewöhle Oekonomie’. Eigen belang overdragen aan ‘gemeenschappelijke goederen’.  In Engels the common good. Samengevat voor het bedrijfsleven (links de marktproducten, rechts de common goods):

Voor meer informatie: Welcome (ecogood.org) (wel SDG’s, ook lokaal, het kan) 

4.2 Wat is de politiek van hoop?

Het boek ‘politics of hope’ heeft beschreven hoe Sacks ons wil wijzen op wat fout ging in ons land en hoe we daar verandering in kunnen brengen. Er is ook een cartoonserie van gemaakt om het goed te kunnen volgen. Zeer aan te raden om dit te bekijken:

(24) Rabbi Sacks on The Politics of Hope | Rabbi Jonathan Sacks – YouTube

Sacks waarschuwt voor Zero Sum Games. Markt en overheid werken aan dergelijk ruileconomie waarbij altijd iemand moet inleveren. Hij pleit voor aandacht voor wat het noemt ‘social goods’, dat zijn zogenaamde non-zero sum games. Als ik deel krijg ik meer. Geen competitie, maar samenwerking. Social goods zijn vooral te vinden in de volgende voor ons leven zo belangrijke entiteiten:

  • Families
  • Gemeenschappen
  • Kerken
  • Goede doelen
  • Vrijwilligers organisaties

Sacks pleit in dat licht ook voor een impact economie. Bedrijfswaardering die niet via de V&W (verlies en winst), maar die via het ‘exacte impact-account’ verloopt.  Sacks verwijst daarvoor naar Sir Ronald Cohen met de social impact economie. Meten van impact van economie, dus bij bedrijven en overheden hun impact op de gemeenschappen meten. Sluit interessant aan op de eerder genoemde. Ook maakt hij gebruik van boek van Raghuram Rajan. Een boek over de derde pijler in onze samenleving.

De moeite waard is de TED talk die rabbijn Sacks gaf in 2017, ‘How we can face the future without fear’: https://www.youtube.com/watch?v=AMVgX8cXsHA’. Ik keek het helemaal uit. Wel goed om geconcentreerd te luisteren

Sacks houdt ook een mooi betoog over alles met het woord ‘zelf’.  Zelfmanagement, zelfontwikkeling enz. Het hoogtepunt van de zelf-gerichte-samenleving is voor hem de selfie….Centraal in zijn analyse staat dus ook dat we veel te veel op het Ik (the I) en te weinig op het wij  (We / Us) gericht zijn. Samengevat ligt de wortel van crises volgens Sacks in individualisme, consumentisme en machtsvertoon, te klein leven, niet naar je essentie. De oplossing vindt hij in denken en leven in een groter geheel, en het verleiden van zijn gehoor daartoe. Typisch voor Sacks is het zo omdraaien van negatieve denkbeelden over religie dat religie ineens een antwoord vormt op een probleem. Wanneer bij terreur protest ontstaat tegen religieus fundamentalisme, zegt hij bijvoorbeeld dat religies juist ‘pas gevaarlijk worden als de fundamenten ervan worden vergeten’. Die fundamenten zijn liefde, het verwelkomen van vreemdelingen, twijfel, openheid van geest, ruimte bieden, heiligheid van leven, waardigheid, zeker geen machtsvertoon. Religie is zo ook het tegengif voor ‘de eeuw van hebzucht’, omdat het oproept tot verantwoordelijkheid nemen, fouten toegeven, verzoening, dankbaarheid en de aandacht richten op de ander, geïnspireerd door de joodse feesten en rituelen. Kenmerkend voor Sacks’ aanpak is de uitspraak dat hij liever geen wereldheerser zou zijn en die baan meteen zou teruggeven, omdat het al moeilijk genoeg is onszelf te beheersen, laat staan anderen. Maar net voor het opzeggen zou hij nog wel even de sabbat invoeren als dag van rust, verfrissing en bezinning….oei leuke opgave voor Hoogeveners…die liever 7 dagen per week werken, winkelen of geen rust vinden.  De kern van Sacks is dan ook; ‘De echte vuurproef voor een samenleving is niet de afwezigheid van crises, maar het antwoord op de vraag of we er cynisch en gedesillusioneerd uit tevoorschijn komen, of juist sterker dankzij onze hernieuwde toewijding aan hooggestemde idealen.’ Wat een mooie opdracht, ook in 2023. Wie daar ook wat over geschreven heeft is de frisse CDA-politicus: Henri Bontenbal.

Naschrift 2023

Op 14 augustus 2023 werd deze frisse politicus benoemd als lijsttrekker en beoogde fractievoorzitter van CDA in de Tweede Kamer. Op dinsdag 15 augustus ontmoeten wij elkaar op centrale plaats in het land. De start van ‘voor heel Nederland’.  Veel vertrouwen in deze nieuwe lijsttrekker!  Leading by example is volgens mij wel zijn motto en dat spreekt mij in ieder geval erg aan!

Zo ontmoeten wij elkaar, bij het aansluiten van onze elektrische auto’s…wel een (bescheiden) selfie….