Blog over afscheidscollege van professor Dick (de Waard). Mooi om hem te horen leerschuwen. Vanaf 1998 staan we in meer of minder mate in contact. Maar hoe zou dat na 1 juli zijn? Terug- en vooruitblik.
Op vrijdag 1 juli gaf professor Dick de Waard zijn afscheidscollege in de prachtige authentieke aula van het academiegebouw van de RUG in Groningen. Het was leuk daarbij aanwezig te zijn en met zo velen een emotionele Dick te mogen zien verhalen. Want dat kan hij: verhalen. Dick is storytelling. Dick deed aan verhalen voordat het woord een modebegrip werd.
Dick wordt toegesproken door zijn ‘baas’, de decaan van de faculteit
Eerste kennismaking
Hoewel we heel sporadisch hebben samengewerkt kijk ik toch met veel plezier terug op de eerste kennismaking ergens in voorjaar 1998. Ik was als jonge net RA en bijna RE aan de slag om de control aanpak van EY te moderniseren. Mocht op basis van het uit EY-USA overgewaaide ‘audit innovatie’ een cursus maken en heel regelmatig (wekelijks) een cursus geven. Eén cursusdag in Noordwijkerhout zat de vennoot van EY Groningen in mijn cursusgroep. Toen al de illustere docent op de RUG: Dick de Waard. Een groot voorvechter van audit innovation en daarmee werd het een hele leuke dag. We zouden elkaar daarna herhaaldelijk tegen komen. Eerst in Groningen en later in allerlei circuits. In 2015 was Dick naast professor Herman Pleij één van de twee sprekers op de Afier-jubileum-mini-congres bij Vesta Meubelgroep. Zo was hij dus aanwezig bij het 10-jarig bestaan van Afier. In collegejaar 2019/2020 volgde ik de ESG-assurance-opleiding van Dick, Nancy en Marcus. In de corona-tijd namen we een online college ‘ESG in het MKB’ op, volgde ik ergens een masterclass en zo bleven onze wegen elkaar kruisen. ..Zo ook op de drukke vrijdag 1 juli….
Zo van Selwerderhof naar het Academiegebouw…leve de vouwfiets..en op tijd
Persoonlijkheden
Voordat we de lezing in duiken nog even enig aandacht voor Dick zijn meest opmerkelijke uitspraak voorafgaande aan de lezing. ‘ik irriteer aan al die blauwe mensen’. Hij doorbreekt graag de oude regelmaat. De regelmaat dat ‘accountants blauw moeten zijn’. Trouwens ook met rood heeft Dick niet veel. In de DISC-methode is Dick dus vooral groen en geel. Op zoek naar de nieuwe uitdagingen. Ik krijg daar natuurlijk een warm gevoel bij. Zelf ben ik ook één van de gele accountants, zij die in het beroep met argusogen aangekeken worden. En strijd voor empathie, door jaren te roepen ‘mensen gaan voor cijfers’. Empathisch denken gaat voor op systemisch compliance denken. Ik schreef er zelfs het (Afier-) boekje ‘mensen voor cijfers’ over, met als ondertitel ‘Zie de Mensch’. We zitten op dezelfde lijn.
Leerschuwen
Dick geeft les, hij probeert je iets te leren, maar hij wil ook waarschuwen. Daarom bedacht ik het woord ‘leerschuwen’. Dat is wat over de periode 1997 (colleges in kader van postdoc voor RA) tot vandaag (afscheidscollege op 1 juli 2023) ik van Dick heb mogen aanhoren. Mogen ontvangen. Hij is ons aan het leerschuwen. Dagelijks of zeker wekelijks geeft hij leerschuw-colleges. Bij SRA, in company, bij beroepsorganisatie, bij commissarissen, bij studenten, ondernemers, overval komt hij leerschuwen. Het voorbeeld van leerschuwen is zijn college over professor Heertje. En bijvoorbeeld een opmerking als ‘Praten, praten, praten’, dat is wat we blijven doen. Dick zal het nog vaker deze middag herhalen. Hij is blij met ontwikkelingen, maar is bezorgd over ons praten, praten en praten. In tussen gaan de klimaatveranderingen gewoon door. Dus blijft Dick leerschuwen! Dat is wat hij het liefst doet. Om 6.30 in Assen op de trein naar Rotterdam, Driebergen of zelfs de Antillen, onderweg van alles zien. Natuurlijk ergens een speciaal biertje, maar dat is allemaal bijzaak. Hij komt om te leerschuwen. Inmiddels ook vanuit de verplichte PE-opgave. Maar hij gaat. Dag naar dag stapt hij in de trein en kachelt door ons land. Toch al zo’n 30 jaar. Dat is dan nog wel een overeenkomst met de ander grote inspirator voor mij bij EY. Want Nico stapte ook om 6.00 in Norg in de auto om de trein van 6.30 uit Assen te pakken. Gevulde koek bij Amersfoort als ontbijt. En om 9.00 aan de slag met de missie in Rotterdam of Utrecht. Dat hebben die EY-mannen…
Stickiness factor
Nog moet me één observatie van het hart. Ik kan wel zeggen dat Dick een geliefd professional is, ik kan zelfs diverse mensen dat laten bevestigen, maar wat meer dan dat zegt is de stickiness factor van Dick. Was hij in het verleden op veel plaatsen accountant. Zo zien we hem nu terug als lid van de RvC. Soms als gewoon lid, maar vaak al gauw als voorzitter. Toch mooi dat niet blauwe mensen ook voor kunnen zitten denk ik dan maar…
Accountant in ander milieu
Dick geeft ook vandaag geen hoogdravend academisch college, het is niet onbegrijpelijk wetenschappelijk, het is gematigd zonder urgentie te vergeten en het zijn verhalen. Dit keer het verhaal van Dick zijn vaktechnische leven. Ingeleid door professor van Manen. Hij prees de visie van Dick en dan vooral de vasthoudendheid. Al begin 1990 wijst Dick er op de niet-financiële informatie, integrale verslaggeving de toekomst is! Nu dus 33 jaar geleden. In 1993 studeert Dick af op een scriptie ‘de accountant in een ander milieu’. Niet toevallig de titel van zijn afscheidsreden. In de 30 jaar na die scriptie heeft het lang geduurd voordat het onderwerp echt op agenda komt te staan. Maar Dick prijst daarom in zijn afscheidsrede juist de partijen die jaren terug vrijwillig al een duurzaamheidsverslag laten controleren en certificeren. Natuurlijk weer het havenbedrijf.
Dick neemt met ons mee naar de sturing in de samenleving op de producten die uitputting van de aarde tegengaan. Hij spreekt over de 10 principes van de UN, de ‘global compact’. Die al vanaf 2000 bij vele 10.000-den bedrijven op de agenda staat. Over Kyoto, Parijs, over een huilende voorzitter in Glasgow. Over de SDG’s die van 2017 als vlag op de schuit van de verduurzaming en inclusie staan. En wij maar vragen ‘kunt u dat bewijzen’…. De samenleving praat en vliegt met 400 privéjets naar niets bereikend Glasgow. Om te huilen.
Dan neemt Dick ondernemingen bij de kop. Dat begint natuurlijk met professor Heertje. Voor zij die vaker les van Dick gehad hebben geen nieuws. Nu is Arnold Heertje al weer 3 jaar overleden, maar houdt nog steeds economen in Nederland op het goed spoor. Het is niet de wetenschap van het geld de economie. Het is veel meer de leer van de waarden. En waarde is groter dan geld. Geld-mens-natuur-ondernemen zijn de onderwerpen die in evenwicht met elkaar moeten zijn.
Wil je meer weten van professor Heertje: lees deze beschrijving maar eens: Talloze scholieren leerden de beginselen van de economie van Arnold Heertje (1934-2020) (trouw.nl)
Dick schakelt in één keer door naar ‘hoe krijgt de natuur’ en zetel in de AvA. Daarin heeft hij natuurlijk met Jaap van Manen iemand aan zijn kant. Governance in Nederland is behoorlijk Jaap van Manen en andersom. Geld moet dus geen monopolie krijgen is de kern van Dick zijn betoog. Dan door naar het jaarverslag en de controle daarvan. Dé reden van bestaan van de accountant….weer leerschuwt hij ons: door de CSRD moet het ‘duurzaamheidsverslag’ geen losstaand onderdeel worden. Het gaat juist om de integratie. En het moet minder tekst worden, meer harde cijfers a.u.b. De niet-financiële jaarrekening moet vast onderdeel zijn met harde uitkomsten. Wat is bereikt. Dan kan de accountant het ook goed controleren. Dick zet ook maar even de definitie van accountant op de kop. Auditor moet het sowieso worden. En dan controleren en beoordelen, maar ook adviseren. En dan van ALLE VERANTWOORDINGEN! De NBA doopt hij eigenhandig om tot Nederlandse Beroepsorganisatie van Auditors. En ook de opleidingen moeten d’r aan geloven. Van basisauditor kun je doorgroeien naar specialist, zoals je ook in de medische hoek begint met opleiding tot basisarts. En natuurlijk moet een basisauditor veel kwaliteiten hebben, maar zij/hij/het kan niet alle kwaliteiten bezitten. Zelf denk ik dan natuurlijk aan de RE’s. De IT beoordelen doen accountants ook jaren samen met IT-auditors. Dus zo iets zien we ook in de ESG-wereld komen?
ESG-auditor, bestaat al, maar wordt het de nieuwe ‘milieu-accountant’?
Hoe nu verder?
Ja, ik heb 45 jaar niet gewerkt zegt Dick in zijn speech. Zou hij dan nu toch aan het werk moete? Als je een missie hebt voelt het niet als werk. Ook niet als emeritus bent. Hij blijft nog wel wat doen schrijft hij in zijn mail. Maar als ik als collega van zo’n 80, veelal jonge en/of aankomend accountants, daar over nadenk, dan zou ik toch echt gaan voor een combinatie van de twee RUG-masterstudies. Dus combineer ‘sustainable entrepreneurship[1]’ met ‘master accountancy & controlling’. Natuurlijk moet dat een nieuwe naam hebben. ‘master impact auditing’ wellicht. Een laat dit dan maar de kannibaal zijn van de gewone, op financial auditing gerichte opleiding. Op naar nieuwe tijden. Nieuwe economie. Misschien dat Dick daar dan wel de ‘Heertje’-leerstoel kan bezetten…hij moet toch iets te doen hebben. Waar stapt hij anders om 6.30 uur voor in de trein?
Dick krijgt de erepenning van de RUG
Zoals we hem kennen, keep on smiling Dick
[1] Sustainable Entrepreneurship | Master en PhD opleidingen | Rijksuniversiteit Groningen (rug.nl)