Blog over de openbaar accountant. Gaat het goed komen met de RA’s en dan met name de generatie met 5-10 jaar ervaring….? Over de ‘OKB-Gestapo’, vluchten en Rijnlands denken. 

Het FD stond deze week vol van moeiten die kleine beursfondsen hadden om accountant te vinden. Recent hadden wij een gelukje, een prachtige inschrijving voor een Groningse opdrachtgever kende maar 2 inschrijvers.  Ook wij hebben 6 criteria die we doorlopen voordat we een offerte uitbrengen. En hebben dit jaar in onze 15-jarige geschiedenis meerdere offerteverzoeken afgeslagen. Onze kwaliteiten zijn goed, maar we moeten te hard/lang werken, onze planning zit vol. Werven wil best, maar niet voor (beetje ervaren en aankomend) RA. Gaat het goed met de RA’s? Als iedereen een goede accountant verdient moeten we het vak wel interessant houden. Daarom 3 stellingen. Op persoonlijke titel dat wel…!

Huidige situatie in 3 stellingen 

Stelling 1: Generatie Z gaat accountancy anders doen

De generatie Z loopt op dit moment stage of heeft haar eerste baan in de accountancy. Deze generatie geboren na 2000 (volgend op Y ‘de millenials’) heeft net als Y al een andere opvatting over PWS (privé-werk-studie) en geeft zelfs moeiteloos aan ik vind 32 uur werken ook mooi, doet mijn partner ook…. Zij stellen bij sollicitatie vragen over vervoer in plaats van leaseauto, over de inzet van het kantoor op het vlak van verduurzaming, inclusiviteit, gender-gelijkheid of samenwerking. Wie is mijn mentor/coach? Wat doen jullie op sociaal vlak? Hebben jullie een goed doel geadopteerd?

Als kind van de sixties (generatie X) ben ik zelf toch een tweestrijd-geval. We willen comfort, financiële zekerheid, status, maar staan ook open voor sociale vernieuwing.  Zoals eerder geschreven startte Afier in de tijd van ‘onthullingen over accountants’ van wijlen Gert Greveling. Een babyboomer met schaapjes op het droge, maar ook al een tweestrijder: het moet toch anders kunnen in de accountancy.

Het is stelling 1 van deze blog: gaat generatie Z doorzetten? Hoe ga ik als ‘zittende macht’ in een organisatie deze generatie invloed geven. Wij maken via A3-methode jaarplannen voor ons kantoor. Overspoeld door groei, klantvragen en corona-ellende lukt het niet om alles klaar te krijgen, maar  er is dus enige invloed. Maar scholen hebben studentenraden, sportclubs jeugdbesturen, NBA heeft Young profs, wat voor invloed hebben Z-collega’s op het werk, samenwerking en het bedrijf. Vergadert de vennotenvergadering minimaal 1 keer per jaar met een afvaardiging van de junioren? Leuk verbeterpunt….

Stelling 2: accountants kennen geen veilige leercultuur

Ondanks de 6 criteria kennen we toch nog de nodige groei. We hebben vennoten genoeg en ook de junioren zijn volop aan de slag. Het middenkader is onze uitdaging. Dat is de generatie Y wellicht. Zij die 5 tot 10 jaar in de accountancy werken. De afgelopen weken hebben we zo’n 20 sollicitanten op ons kantoor ontvangen. Daarbij kwamen wij vaak te spreken over ‘waarom wil je van werkgever veranderen’? Wat schort er aan dat je bij ons solliciteert. Een keer hadden we een ‘prijsopdrijver’. Na 3 gesprekken en een nette aanbieding van Afier ging deze meneer netjes naar zijn huidige werkgever om de schijnbare salarisverhoging daar te incasseren. Aan deze sollicitanten hebben wij echt een broertje dood. In generatie Z zit toch niet iedereen op dezelfde lijn….

Vaak hoorden wij bij de andere sollicitanten dat men eigenlijk het beroep zat was. De meest extreme variant die wij mochten ontmoeten sprake over de ‘OKB-Gestapo’, de ‘vaktechnische Nazi’s’ of over het ‘NSB-schendingenregister’. Dat kwam bij ons wel binnen, dat er zo over ons vak gedacht wordt. Zijn we dan als beroep niet goed bezig? Door instroom in ons kantoor uit technische of sociale beroepen keken we iets anders aan tegen ‘fouten’. We leerden van bijvoorbeeld een Scania. Als u wel eens in Zwolle geweest bent dan ziet u in die Andon-koorden hangen (zie foto hieronder). Dan spreekt men over lean, maar nog veel meer over Jidoka. Hoe veel waardering is daar voor mensen die verbeteringen aan de orde stellen. Er is een veilige cultuur om fouten aan de orde te stellen. Als we accountancy met deze aanpak of met de vliegtuigindustrie vergelijken dan moeten we als accountants toch nog veel leren. Fouten maken mag, mits we werken aan vakmanschap. Een fout kan, een herhaling van fouten is erger. Hoe zouden we nu met onze OKB, reviews, angst voor schendingen en compliance-fetisjme toch kunnen komen tot een veilig lerende organisatie. Om daarmee de generatie Y ook enthousiast te houden over het accountantsvak….? Doen we dat niet dan krijgen we het nog moeilijker om de generatie Z vakmanschap bij te brengen. Het werk van de controlerend accountant is immers doorspekt van vakmanschap?

Stelling 3: accountants vluchten

Doen we dat niet dan zien we -accountants vluchten. Jonge vrouwen en mannen verlaten het accountantsberoep. Vroeger stroomden ze vooral door naar een managementfunctie bij een klant. Werken als controller of CFO. Ze misten dan wel de dynamiek van het accountantsberoep, maar goede beloning, stabiliteit en werk aan een mooi bedrijf beviel in die levensfase ook wel. Jaren overwerken vroeg haar tol en nu was er tijd voor gezin, sport, cultuur of ontspanning. Nu lukt dat minder. Er moet iets anders/meer geboden worden dan ‘financial auditor’. Dus als wij nu een ‘advertentie’ zetten voor (interim-) controller, IT-auditor of wij bieden ruimte voor parttime (zzp) medewerker dan krijg ik de nodige aanmeldingen. Mensen die de OKB-gestapo zat zijn en willen overstappen naar een leukere baan. En ik zal het u heel eerlijk zeggen toen ik in 1996 de dag voor kerst ontslag nam bij Eugene Stokker en van Deloitte naar EY overstapte was ik geen haar beter. Ik dacht ook doe mijn maar IT-audit, dat is dynamiek, dat is vernieuwend, daar zitten energieke mensen. Nico Schouten overtuigde mij op die donderdag in december 1996 ook in 20 minuten (ik hem ook trouwens).  Inmiddels 24 jaar later kijk ik d’r toch wat anders tegen aan. Probeer ik het vak voor junior, medior en senior interessant te houden. Probeer ik als kantoor iets bij te dragen en ik hoop dat we een veilige verbetersfeer hebben gecreëerd. Natuurlijk zijn OKB’s bij ons ook een opgave, gaan sommige vaktechnische discussies de klantbehoeften ver voorbij en waren wij ook super opgelucht toen we met 10 uit 10 goedkeurend door de toetsing kwamen in januari 2019.  We moeten financial audit interessant houden. Elementen van ESG, IT en andere innovaties betrekken bij ons vak. En voor de ZZP-er zeg ik ‘vind u het nu echt zo leuk om de restpost van een kantoor te zijn, bent u nu wel zo blij met uw eenzame status, is de verdienste netto-netto wel zo goed, heeft u alle risico’s ook goed afgedekt en is ondernemer zijn nu zo’n grote toegevoegde waarde in uw leven?’ Als opdrachtgever van hele leuke ZZP-ers spreek ik openlijk over mijn spagaat. Is de ZZP-er volwaardig teamlid? doet zij/hij mee met alle activiteiten? Is zij/hij opbouwend bezig of geeft alleen maar af op wat minder goed gaat? Is zij/hij geaccepteerd of een passant? Flexibele schil is prachtig en toch heb ik d’r een halfslachtig gevoel bij. Zeker als het een vlucht is, een vlucht voor commitment of voor verantwoordelijkheid. Misschien moet ik d’r gewoon aan wennen. ZZP-ers die zich langdurig verbinden en verantwoordelijkheid nemen zijn er natuurlijk ook…

Oplossing: Rijnlandse Accountant?

Ik denk niet dat er een oplossing ‘one size fits all’ is. Maar ik blijf geloven dat het Rijnlandse model onze praktijk goed zou doen. Liefde voor het vak is een kernelement. Liefde voor de rol van de accountant kan door de ‘meester’ op haar of zijn ‘gezel’ worden overgebracht. Lukt het ons niet om de mooie kanten van het accountantsberoep tussen de oren te krijgen dan blijven mensen teleurgesteld het vak verlaten, angstig voor de OKB-Gestapo of gefrustreerd door voortdurende aandacht voor fouten (schendingen-vrees). Al snel teleurgesteld door eentonigheid van de steekproef. Er zijn zoveel innovaties mogelijk dus dat zou jammer zijn…waarom zou je geen 40 jaar in de accountancy met plezier en uitdaging kunnen werken? Accountancy-werkgevers, reviewcommissies en AFM, NBA en SRA pak u verantwoordelijkheid.

https://www.nba.nl/globalassets/projecten/visie/rapport-toekomstvisie.pdf

Erik-Jan Kreuze, Accountant sinds 1998, IT-auditor sinds 2000, docent accountancy en it-audit vanaf 2003.