Blog over dit fenomeen in Hoogeveens perspectief. Escalatie van commitment (EvC) deed zich dat in Hoogeveen ook voor? Dagblad schreef over ‘zand in het raderwerk’. En zand op het ijs dat schaatst beroerd. En laten we zuinig zijn op onze ‘raapkens’. Ik geef het toe. Je leert in de politiek ook wat bij. Na een paar studies, enige academische jaren en vele jaren praktijkervaring denk je wel eens ‘met mijn kennis zit het wel snor’. Maar als je dan een andere wereld binnen stapt zoals de gemeentelijke politiek. Dan leer je weer nieuwe dingen. Zo leerde ik in zomer 2018 het begrip ‘escalatie van commitment’ kennen. Zelf sprak ik altijd over ‘de omgekeerde verschroeide aarde’ wat daar wel een beetje op lijkt, maar wellicht net iets dramatischer is.

Op donderdag 19 september 2019 (hartelijk dank) wees het Dagblad van het Noorden met onze favoriete journalist (waar we het ook wel eens aanzienlijk mee oneens zijn) Harald Buit ons in een artikel nogmaals op dat begrip. Nu hadden wij als CDA echt goed en diep kennis genomen van het rekenkameronderzoek. Daarin werd het begrip naar de Hoogeveense situatie vertaald. Het RKC onderzoek kende 29 bevindingen en een 60-70% hadden wij ook zelf met onderzoek in de gemeentelijke organisatie al vastgesteld. Stuk of 7 waren nieuw. Waaronder Escalatie van commitment. Wij gingen daar dan ook gelijk mee aan de slag en dat leidde tot de motie ‘Duidelijkheid IJZ’ het kon immers onder onze wacht niet zo zijn dat wij ons zonder goede afwegingen in het ravijn van de financiële tekorten door megalomane projecten zouden storten. Velen (28 van de 31, net 3 van de VVD niet) waren het daarmee eens. Zelfs politieke ‘outlaw’ Brand van Rijn ging daarin volop mee. Het was bedoelt ter voorkomen van ‘escalatie van commitment’ of zoals de onderzoekers Martin Schulz Nancy Chin-A-Fat Mark van Twist Martijn van der Steen Daphne Bressers zeggen: nog harder tegen de wind in trappen.

De onderzoekers stellen 4 voorwaarden aan EvC:

  1. Hebben de besluitvormers een beslissing genomen? T.o.v. 12 juli 2018 speelt dan 31 maart 2017. En ten opzichte van 31 maart 2017 speelt het in november 2015 aangenomen ‘stel al het mogelijke in het werk om in Hoogeveen een IJsbaan te krijgen’. Kortom er zijn herhaaldelijk beslissingen door bestuurders met steun van de raad genomen;
  2. Hebben bestuurders na beslissing negatieve feedback ontvangen? Ja, herhaaldelijk. Ook doordat mensen moeilijk rapport lezen en alles eruit gooien op sociale media, maar ook van onderzoekers en raadsleden die tegen waren of raadsleden die (veel, heel veel) vragen stelden. Dus ja zeker negatieve feedback.
  3. Is er onzekerheid? Ja, die was er zeker. Feitelijk is ieder stoplicht van Duidelijkheid IJZ een onzekerheid. Het doel: een bovenregionale sportvoorziening voor breedtesport in Hoogeveen was onzeker van eerste tot laatste dag;
  4. Herhaaldelijk de keuze gehad om te stoppen met het project. Ik weet dat het kan en ik vermoed dat college dat ook wel overwogen heeft. Zo veel tegengas in de media en soms onderbouwt, soms gevoel, soms niet onderbouwt… Die aanleiding is er wel geweest.
    Kortom Hoogeveen inzake IJZ voldoet aan de 4 voorwaarden? Maar hebben we ons dan ook laten leiden door EvC? Dat beeld ontstaat zeker na RKC onderzoek. Als CDA zie ik dat anders. Wij hebben als fractie die aanbeveling geadresseerd. Bestaat bij ons het gevaar van EvC? Daarom namen wij, ondanks de toezegging ‘geen schop de grond in totdat..’ en maakte een motie.

Wij bleven van 2017 tot heden consistent in ons standpunt. De voorstanders als tevens de tegenstanders. In onze eigen CDA fractie kwamen wij qua meerderheid steeds uit op ‘ja, mits’. Of ‘we zijn voor een (financieel) gezonde ijsbaan’. Nooit hebben we als anti-duaal of partij-discipline onze tegenstemmers het tegenstemmen onmogelijk gemaakt. Zelfs in april-juni hebben we in onze fractie aan de hand van een notitie van twee fractieleden openlijk over wel/niet doorgaan met IJZ gesproken. Maand naar maand bleven bijna alle stoplichten van Duidelijkheid IJZ op rood staan, dus een unheimisch gevoel bekroop ons ook steeds meer. We spraken over een plan B, maar hebben toen besloten eerst de uitkomsten van de eerste hobbel ‘aanbestedingen’ af te wachten.

Bestaat ook het omgekeerde van EvC? Je wilt iets niet en er is geen argument te bedenken om je daarvan af te krijgen? Drie onderzoeken en 8 doorrekeningen krijgen de escalatie van decommitment aan een plan van de plek. Kortom ‘niets menselijks is ons vreemd’.

Escalatie alleen maar slecht? 

De onderzoekers nemen niet voor niets dit citaat op:  “We choose to go to the moon in this decade and do the other things, not because they are easy, but because they are hard, because that goal will serve to organize and measure the best of our energies and skills, because that challenge is one that we are willing to accept, one we are unwilling to postpone, and one which we intend to win, and the others, too.”

Afsluiting: veel geleerd? 

Mooi dat college en de motie Duidelijkheid IJZ duidelijke spelregels in Hoogeveen hadden afgesproken en dat college, met een niet te weinig voortvarende Erwin Slomp als spokesman, doordat het speelveld was afgebakend, moeiteloos konden zeggen ‘we kappen er mee’. Politiek is niet voor bange mensen zeiden de heren Polak en later Lubbers. Erwin Slomp was niet bang! Hulde.

En hoe het gegaan is: je wint of je leert zei een wijze voetbaltrainer (Foppe citeerde zelf ook Mandela) . Ook in dit dossier zou je dat (als je voorstander van IJZ was) kunnen zeggen. Laat Hoogeveen nu vooral leren van dit project:
1. Politiek dus ook in de omgang met EvC
2. In de projectsturing
3. In de communicatie
4. En zeker ook in de samenwerking met provincie Drenthe

Kortom veel geleerd Hoogeveen? En een lichte verbetering van de solvabiliteit (1%), op naar de volgende grote klus: financieel in balans komen!

Veel zand 

Het rapport heeft als titel zand in het raderwerk. Dat is afgeleid van het spreekwoord ‘zand in de raderen gooien. Dat is een vreemde vlag op deze schuit. Dit is namelijk afgeleid van
Problemen veroorzaken bij iets dat in eerste instantie goed liep.
Kortom moedwillig het raderwerk tot stilstand laten komen. Sabotage zelfs? Wij kunnen daar natuurlijk geen uitspraken over doen.

Zijn er nog meer ‘zand-gezegden’ van toepassing…..?:

  1. Hakken in het zand zetten? Inmiddels dus duidelijk niet van toepassing. College stopt er gewoon mee.
  2. Zand in de ogen strooien? Heeft college zaken onzichtbaar gemaakt? Niet het geval. Vaak en veel, gevraagd en ongevraagd informatie gegeven. Nu zelfs in detail met alle kwetsbaarheid de moeilijke samenwerking beschreven.
  3. Kop in het zand steken? Volgens mijn waarneming zat de kop d’r uiteindelijk toch niet in. Leek misschien wel even zo, maar wijsheid komt met de jaren.
  4. In het zand bijten? Ja, college krijgt haar plan niet gerealiseerd. Dus dat is waarschijnlijk wel van toepassing.
  5. Op zand bouwen? Met alle onderzoeken heeft college geprobeerd dat niet te doen. Als cijferaar en kritisch volger van het IJZ-dossier heb ik daar altijd wel zorgen over gehad. Zie ook 60-tal vragen die vlak voor 12 juli 2018 met projectleiding zijn afgestemd. Zeker over de onderbouwing van de bezoekersaantallen en artikel 1 van motie duidelijkheid IJZ. Instemming stakeholders en onderbouwing in actueel businessplan van bezoekersaantallen.
  6. Zand schuurt de maag? Armoede kennen we wel in Hoogeveen. 10 miljoen bezuinigen voelt wel als zand eten denk ik. Dus ja!
  7. Als laatste: een zaadje in het zand is een raapken in de hand. Dit betekent wees zuinig op de dingen die je hebt. Ons raapken in de hand is een investeringscapaciteit die nu vrij komt en waar we dus heel zuinig op moeten zijn. Goed moeten afwegen waar we in gaan investeren! Investeren moet, wel met gezond verstand.

Voor meer informatie over het rapport:
https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2016/02/15/zand-in-het-raderwerk-escalatie-van-commitment-als-patroon-in-het-openbaar-bestuur

lees het! prachtige analyses en mooie termen die iedere politicus herkent ‘fractiediscipline’ of ‘coalitiediscipline’ of nog veel mooier: ‘de paradox van de nabijheid’. Of de ‘bewust onbewuste escalatie’ (we moeten geen kansen missen e.d.). Pas op voor:

  • gebrek aan wijzigingsruimte
  • tijdsdruk als argument
  •  informatieterughoudendheid als noodzaak

EvC hoort overigens gewoon bij ons praktijk. Je moet er bewust van zijn. Het is institutioneel. Je kunt er wel wat tegen doen. Gelukkig hebben we als CDA een aantal daarvan toegepast! Onbewust, maar ook omdat er ruimte voor was. Dat hebben we als positief ervaren.

En wil je weten wat er gebeurd als er zand op het ijs ligt? Kijk deze video:

Dit gebeurt er als er zand op het ijs ligt

Op je snufferd gaan tijdens het schaatsen. ?

Geplaatst door Omroep Gelderland op Woensdag 23 januari 2019