Een ijsbaan in Hoogeveen, ben je wel wijs. Dat kreeg ik gisteren naar mijn hoofd gegooid. Ik daarom nogmaals de ijsbaan kwestie inclusief wat cijfermateriaal op een rij gezet.

Ook in deze campagnetijd worden ons vragen gesteld rondom de ‘iesbane’.  Op 21 maart 2018 zijn er weer gemeenteraadsverkiezingen. Dat is een moment om vooruit te kijken en te besluiten welke partij inhoudelijk voor Hoogeveen het meeste kan betekenen. Maar het is voor velen ook een moment om te kijken wat een politieke partij bereikt heeft en hoe het de afgelopen 4 jaar heeft geacteerd. Om dan te beslissen of men die partij nog de steun moet bieden.

Natuurlijk zijn er ook veel mensen die in die laatste afweging het alternatief meenemen. Het is duidelijk dat als CDA niet de grootste partij wordt in Hoogeveen (verschil met no. 2 is nog ruim 1,5 zetels, dus heeft het CDA bijna 20%  meer stemmen gekregen). Kortom bij wie vind je ‘Hoogeveen’ in goede handen?

De afgelopen 4 jaar stonden in het licht van de financiële perikelen die voortvloeiden uit de crisis en een kabinet wat bezuinigde. Eduwiek sneuvelde bijna, MFC Wolfsbos helemaal. Nu is het concept MFC ook aan een 2.0 versie toe, maar de discussie bleef. Inmiddels staat er al maanden lang 5,5 miljoen klaar voor de scholen, maar wordt er nog gesteggeld over ‘visies’….ook speelden er twee andere grote kwesties: Bethesda en Bols-Kleine-Stadion. Beide heeft de gemeente niet direct zeggenschap over. Bij Bethesda zet de gemeente in op maximale beïnvloeding. Formeel en informeel. Er is bijna wekelijks contact tussen wethouder zorg CDA-er Giethoorn en RvB van Threant.  Maar daarin spelen ook ‘grotere ontwikkelingen’ die Hoogeveen alleen niet kan beïnvloeden. Arbeidsmarkt voor zorg (minder artsen en minder artsen buiten de Randstad), centralisatie van basiszorg in de regio, visie van de minister, beleid van de (grootste) zorgverzekeraar.  Dit schrijven gaat over de ‘iesbane’.  Een ijsbaan in Hoogeveen. Een megalomaan project? Als je zoals het CDA veel in contact bent met de burgers. Op markten, in buurthuizen of in CDA-winkels, dan krijg je ook de ongezouten negatieve versie naar je hoofd geslingerd ‘een iesbane in Ogeveen, ie lieken wel niet wies’ is dan een milde versie. CDA heeft (in een verdeelde meerderheid, 6 voor, 2 tegen) op 31 maart voor het principe besluit gestemd: Hoogeveen ga voor een ijsbaan! Waarom was een CDA-fractie voor een dergelijk groot risicoproject???

Groot risicoproject

Wij zijn ons zeer bewust van het risico wat met dit project meekomt. Maar we moeten het ook wel in perspectief zien. Hoogeveen vertrekt op 31 maart 2017 op een begroting met een breakevenpoint (resultaat van € 0) op 149.000 bezoekers. Ik zeg heel bewust vertrekt. Het is namelijk zo dat er in Hoogeveen op dit moment alleen nog maar ambtenaren-uren en kosten van onderzoekers zijn gemaakt. Er zijn principe afspraken gemaakt met de raad. Je moet ergens beginnen. Ook om geld binnen te halen van de provincie. Er moet nog een integrale afweging gemaakt worden als alle onderdelen duidelijk zijn.

Nog meer kosten besparen

Er zijn twee grote mogelijkheden om nog iets te doen aan de kosten.

  • Samenvoegen ijsbaan en zwembad
  • Zomergebruik toevoegen

U hoeft geen helderziende te zijn om te weten dat een ijsbaan een hoog energiegebruik heeft. Welk gemeentelijk project heeft dat ook? Hé een zwembad. Door ijs te maken komt veel warmte vrij….zou dat gebruikt kunnen worden om het water van het zwembad te verwarmen? Beide hebben hun piek in energiegebruik in de winter dat sluit mooi aan. En dan te bedenken dat de ijsbaan door gebruik te maken van de gasleidingen vanuit Attero (VAM-berg) al zo energie neutraal mogelijk zou zijn. Kortom als we dan ook nog eens het bouwvoordeel van beide projecten meetellen dan zijn we al weer een paar miljoen opgeschoten.

De ijsbanen in Nederland zijn bijna allemaal 8 maanden per jaar open. Dus zijn er 4 dure lege maanden. Zelf ben ik in de zomer wel eens in de Kardinge-hal geweest. Wat een leegte. Kortom het scheelt als je in de 4 zomermaanden het complex ook kunt gebruiken. Daarbij ligt iets voor de hand wat gedaan wordt door rondjes te maken op een ovale baan. Wielrennen zal minder geschikt zijn, kortom een skeelerbaan of dergelijks komt als eerste bij mij boven.

Vergelijk met andere projecten

Hoogeveen is geen stad(je) van megalomane projecten. Alles wordt wel overwogen gedaan. Euro’s worden driekeer omgedraaid voordat ze worden besteed. Het laatste grote project is de Kaap. Natuurlijk zit daar veel geld in van de woningcorporatie en de zorginstelling NNCZ, de gemeente legt voor 15 mln een parkeergarage aan. Dat lijkt een fors project, maar is het uitvloeisel van een beleid wat al gestart is in 2003. Ashok Bhalotra heeft toen Hoogeveen geadviseerd stenen en beton in te ruilen voor groen en natuur. Een prachtig advies. Weg met de ‘stenen’ omgeving, parkeerterreinen onder de grond, natuur er boven op. Natuurlijk met woningen zodat het centrum een woonfunctie behoud en daarmee na 18.00 uur geen Franse spookstad wordt. Hoogeveen heeft geen projecten als Wildland en Atlastheater (160 miljoen, daarin 115 miljoen van gemeente Emmen), FlorijnAs (191 miljoen) in Assen. Geen projecten als TTspeedworld (euro’s onbekend) of TTOutlet Centre (185 miljoen).

Dan te bedenken dat Hoogeveen in dit plan ‘slechts’ € 4,15 mln stopt. Daarvan is overigens nog € 1 mln. waarde van de grond van de huidige ijsbaan. Dus boekhoudkundige investeringen. Natuurlijk staat zij wel garant voor bijna 10 mln aan leningen… Kortom het zit wel volop in het risicoprofiel van de gemeente. Daar zijn we ons van bewust.

Toch heeft het CDA ‘voor’ gestemd  

Graag ga ik op de 6 argumenten om voor te stemmen in:

  1. Gezonde exploitatie moet mogelijk zijn, gemeente gaat geen exploitatiesteun geven
  2. Huidige investeringsbegroting moet niet op de kop gezet worden, scholen bijv. moeten doorgaan
  3. Geen risico’s rondom staatssteun en dergelijke nabranders
  4. Optimaal gericht op duurzaamheid, zo mogelijk CO2-neutraal
  5. Maximale participatie van burgers (ondernemers of geen ondernemers)
  6. Hoogeveen met de hoofdletter A van ambitie

Ad 1  Gezonde exploitatie

In juni 2016 heeft de gemeente een onderzoek laten doen naar de financiële soliditeit van de plannen rondom de ijsbaan. Het onderzoek van Fakton is gebaseerd op de cijfers van het Mulier Instituut. Deze hebben al eerder een marktonderzoek gedaan naar de bezoekersaantallen.

De conclusie in juni 2016 van Fakton was:

De financiële opzet is volledig en goed opgebouwd, maar met name de zomerexploitatie van de ijsbaan heeft een hoog risicoprofiel.

  • De winterexploitatie hanteert een veilig uitgangspunt van 163.000 bezoekers, onderzoek van het Mulier Instituut wijst uit dat 177.500 bezoekers haalbaar is. Het break-even point is 148.000 bezoekers. Volgens beide inschattingen is dus een gezonde exploitatie mogelijk.
  • De zomerexploitatie lijkt op papier haalbaar, maar zonder exploitant is de kans groot dat het niet van de grond komt. De aannames lijken optimistisch.

Kortom de financieel specialisten op sportgebied bevestigen dat sprake is van goede berekeningen. Dan de aantal van Mulier. Dat is de kurk waarop de omzet van de ijsbaan drijft. Een breakevenpoint van 148.000, iets verder staat in het rapport overigens 149.000….wil zeggen dat er 8 maanden lang iedere dag in de week (dus alle 7 dagen…) 620 betalende schaatsers moeten komen.  Nu lijkt dat best veel en dus is het slim van de gemeente om de kosten verder te drukken, echter Mulier heeft aangegeven in haar onderzoek dat 177.500 haalbaar is voor het verzorgingsgebied ‘Hoogeveen e.o.’.  Dat onderzoek is ook van juni 2016.

Dit zijn de cijfers:

cijfers mulier

Daarbij worden allerlei professionele berekeningen uitgevoerd en zijn afstanden, attitudes, lidmaatschappen enz. meegenomen. Het onderzoek baseert zich op een flink werkgebied rondom Hoogeveen.  Op de bijgevoegde kaart ziet u de de afstanden ingetekend en worden ook de andere ijsbanen weergegeven. Het is met gezonde verstand wel vast te stellen dat Hoogeveen in een witte vlek in ijsbanen-Nederland ligt. Natuurlijk grenzen wij het meest dicht aan Heerenveen. Ook in het bevolkingsonderzoek wordt dat veel genoemd. CDA-lid Erik-Jan Kreuze is daarom op 23 november 2017 nog maar eens zelf gaan kijken en spreken in Heerenveen. Een nieuwe ijsbaan (die daarvoor ook al failliet is gegaan door hoge energielasten) met een aanzienlijk aantal bezoekers. Echter een compleet andere insteek. Thialf is een topsporthal met veel publieksvoorzieningen. Geen breedtesporthal. Je ziet daar op de baan ook veel topsporters trainen, en dan ook wel uit de hele wereld. Thialf heeft veel horecavoorzieningen en een enorme businessclubruimte. Allemaal piekfijn ingericht. De andere inzet van Heerenveen is een geluk voor Hoogeveen. Het is geen breedtesportbaan. Die vinden we meer in Dronten, Leeuwarden of Enschede.

kaartje verzorgingsgebied Hoogeveen

De Mulier-specialisten hebben hun rapport ook keurig verantwoord. Een overzicht van de kenmerken van het bevolkingsonderzoek:

  • Het veldwerk is uitgevoerd door GfK;
  • Steekproefkader: online panel van GfK;
  • Veldwerkperiode: 10 mei t/m 18 mei 2016;
  • Respons: netto n=806 (= 62% respons);
  • Weging: matrixweging naar leeftijd x geslacht.
  • Het onderzoek is uitgevoerd in elf gemeenten: Coevorden, De Wolden, Hardenberg, Hoogeveen, Westerveld, Dalfsen, Emmen, Meppel, Ommen en Staphorst (zie figuur 1).
  • De elf gemeenten zijn in de analyse als volgt verdeeld: – Gemeente Hoogeveen – Aangrenzende gemeenten (De Wolden, Midden-Drenthe, Westerveld, Coevorden en Hardenberg) – Elders (Emmen, Meppel, Staphorst, Dalfsen en Ommen)

Het onderzoek van Mulier staat overigens gewoon online:

file:///C:/Users/EJ/AppData/Local/Packages/Microsoft.MicrosoftEdge_8wekyb3d8bbwe/TempState/Downloads/20160613%20-%20Haalbaarheidsstudie%20kunstijsbaan%20Hoogeveen%20(1).pdf

Nu kan Mulier het wel zo berekenen en van alles vinden. Op basis van online panels en doordachte rekenmethoden? Maar wat vinden wij er moet ons gezond boerenverstand nu van? 148.000 toeschouwers… 620 per dag….?

Als we doorkijken bij Mulier zien we dat de 178.000 een gemiddelde is van drie methoden:

  1. Ratio aantal bezoeken en omvang marktgebied referentiebanen: 133.200
  2. Aantal inwoners in straal rondom Bentinckspark: 133.700
  3. Bevolkingsonderzoek: 265.600

Kortom het bevolkingsonderzoek geeft een boost naar boven. Als we uitgaan van 134.000 komen we dus nog wel te kort op het break-evenpoint van 149.000. Namelijk 15.000 schaatsers.  Dat risico zouden we kunnen nemen of anders gezegd de kosten moeten nog iets naar beneden zodat we die 15.000 kunnen overleven en het break-evenpoint naar 134.000 gaat.

Een voorbeeld voor Hoogeveen is de opzet van de Elfstedenhal in Leeuwarden.  Deze baan is ook heel nieuw, heel duurzaam en gericht op breedte sport. Leeuwarden heeft 21,7 miljoen geïnvesteerd (overigens 10 miljoen van provincie, dus 45%! Dat is wel even wat anders dan in Drenthe). In Hoogeveen moet 18,9 miljoen.  Daarbij heeft Mulier vastgesteld (objectieve cijfers, geen interpretaties) dat er Leeuwarden een verzorgingsgebied is van 400.000 mensen. Hoogeveen had bijna 500.000 mensen. De bezoekersaantallen in Leeuwarden zijn wel bekend (en dat zijn ook allemaal schaatsliefhebbers):

  • 190.000
  • 200.000

Kortom dat geeft de politiek goede moed. We zouden nuchter blijven, dus is het goed om ook te kijken naar de ‘schaatsbeleving’ in de regio.  In Drenthe is dat ongeveer 32% van Friesland als we ons baseren op de lidmaatschappen KNSB. Ook weer een objectief feit. We rekenen dat eens door met verdeling over ijsbane. Als ik dat toch in een (Kreuziaanse) formule giet komt er het volgende uit:

formule EJK

Dus komt het aantal benodigde schaatsers uit op 135.319. Dat moet dan haalbaar zijn.

Nuchter is het ook om te kijken naar de cijfers om ons heen. Deze zijn niet erg bekend. Maar we weten dat Assen op het laatste (aftakeling was zichtbaar) nog maar 86.000 schaatsers mocht ontvangen. Gemiddelde over de vier bekende jaren van Assen was 108.000. Kardinge (dichtbij Assen) heeft een gemiddelde over de bekende 5 jaren van: 119.000. Alkmaar zit op 150.000. Enschede op 190.000. Er zijn dus die meer en die minder schaatsers hebben. Het lijkt goed om ook het scenario van < 100.000 toeschouwers door te rekenen ook om daarop voorbereid te zijn. Uiteindelijk is Assen om zo’n aantal blijven hangen. ….

Tenslotte is er natuurlijk het businessplan van Hoogeveen:

file:///C:/Users/EJ/Documents/3.%20CDA%20en%20de%20Hoogeveense%20politiek/1.%20Raadswerk/1.3%20Overige%20onderwerpen/ijsbaan/DEFINITIEF%20Businessplan%20kunstijsbaan%20Hoogeveen%20e.o.%20(170331)%20DRUKVERSIE.pdf

Uit het businessplan:

  1. Politiek staat men pal achter de ijsbaan; zowel de gemeenteraden van Hoogeveen als De Wolden hebben unaniem hun colleges van B en W opdracht gegeven “al het mogelijke” te ondernemen om de ijsbaan te realiseren. De gemeente Hoogeveen draagt voor € 4,15 mln. bij in de ontwikkeling en staat voor nog eens € 9,7 mln. financiering garant, in totaal dus € 13,85 mln.
  2. Financieel is het exploitatieplan buitengewoon solide. Van de geprognosticeerde 200.000 bezoekers zijn er voor een kostendekkende exploitatie ca. 149.000 nodig – een ‘reserve’ dus van 25%. Het Mulier Instituut heeft de bezoekersaantallen onderzocht en dit onderzoek bevestigd dat dit een zeer reëel uitgangspunt is.
  3. De compacte hal met 400 m-baan en 30 * 60 m-ijshockey/shorttrack-piste op het middenterrein vergt een investering van € 15,7 mln., exclusief € 3,15 mln. infrastructuur en grond van de gemeente.

Kortom het CDA heeft altijd gepleit voor een financieel gezonde ijsbaan. Die zou er volgens deze gegevens, ondanks alle bezorgdheid of soms achterdocht wel kunnen komen. Natuurlijk moet er wel hard gewerkt worden om de schaatssport te promoten, de schaatsers die jaren na sluiting Assen elders schaatsen terug te winnen en zaken als schoolschaatsen te realiseren. Veel werk te doen, veel onzekerheden, graag de vaste lasten nog met minimaal ’15.000 schaatsers’ naar beneden, maar de Hoogeveners kunnen het doen. Geen azijn, maar mouwen opstropen.

Ad 2. Geen ‘schade’ aan andere belangrijke projecten

Als we dit schrijven bedoelen we in die periode natuurlijk dat de komst van de ijsbaan geen negatieve effecten moet hebben op andere sociale projecten (WMO, Thuiszorg, ziekenhuis, schulden etc.)  en de huisvestigingsprojecten rondom onderwijs.  Doel van de gemeente is, zoals dat bij de besluitvorming aangekondigd dat de ijsbaan niet op exploitatiesteun hoeft te rekenen. De exploitatie van de gemeente wordt dus niet geraakt.

We willen als CDA niet alle projecten overboord zetten omdat we nu een ijsbaan willen bouwen. Daarom is het vindingrijk van het college dat zij middels reciprociteit 2 locaties heeft aangewezen om te herontwikkelen. Daarmee schaad het niet onze lopende begroting. Natuurlijk kun je dat geld kun je dan niet voor andere doelen gebruiken. De afweging maken met alles wat we nog gaan verdienen en waar we dat aan willen uitgeven is vrijwel onmogelijk. Hoewel de vindingrijkheid van het college mij zeker aanspreekt.

In deze paragraaf is het ook goed om ons te realiseren dat het Hoogeveense onderwijs volop is opgenomen in de (investerings-) begroting. En dat zal gezien de wettelijke taak van de gemeente ook altijd wel zo blijven (in februari 2018 investeren we ook nog 703.000 in de verplaatsing van de Fonteijn-school). Als wij kijken in de begroting 2017-2020 zien wij dat er voor de scholen die het het hardst nodig hebben een flink bedrag begroot is. Vreemde is wel dat er nog helemaal niets mee gebeurd (men discussieert nog over een integrale onderwijsvisie), maar hierbij de begrote toezeggingen:

Investeringen scholen
Lomanlaan  € 870.000
Goudvink  € 1.770.000
Krullevaar  € 1.900.000
Wolfsbosgebied  € 1.000.000
Totaal  € 5.540.000

 

Kortom toch een slordige 5,5 mln die de gemeente in 2018 wil investeren in deze schoolgebouwen en hun omgeving.

En de discussie (online) dat Hoogeveen nog veel meer schulden op zich laad. Als we er vanuit gaan dat Rendo/WMD en de bouwers hun toezeggingen nakomen, hebben we het over de € 4,5 van de garantstelling obligatielening. Dit zal nog jaren in onze ‘niet uit de balans blijkende verplichtingen’ worden opgenomen. En natuurlijk in ons risico-profiel.  Dus onze leningen gaan in de situatie van een zwembad sec, niet omhoog. De schuldpositie wordt niet anders.

Ad 3. Staatsteun kwesties

Hier waren we even bezorgd over, maar een blik op de financiering van andere ijsbanen en hun activiteiten leert dat deze vrees redelijk ongegrond lijkt te zijn. We blijven, mede met het oog op de concurrentie van onze plaatselijke (horeca-) ondernemers natuurlijk wel scherp op ongewenste samenloop van ondernemerschap en door overheid-gesponsorde ondernemerschap.

Ad 4. Duurzame investering

Hierover konden we kort zijn: Het is de eerste energie- en CO2-neutrale ijshal in Nederland en waarschijnlijk ter wereld! Dat komt doordat de ‘motor’ op groengas van Attero draait en is de BREEAM-gecertificeerde ijsbaan.

Kortom als CDA zagen we dit paradepaardje van duurzaam Hoogeveen helemaal zitten…!  Belangrijk is ook nog dat dit overigens ook heel stevig in de lasten van de maand gaat schelen!

Ad 5. Maximale participatie van de burgers van Hoogeveen e.o.

Dit is natuurlijk een zeer onzekere post. 55.000 mensen moeten allemaal € 50 aan obligaties kopen. En dan ook nog alleen als er een paar grote investeerders de portefeuille gaan trekken. ‘Gaat gebeuren’ zeggen de ambassadeurs…Het mag duidelijk zijn dat de raad van Hoogeveen volop vertrouwen heeft in haar burgers! Zelf zullen ze het goede voorbeeld geven. Allemaal 2 obligaties, dus de eerste 62 zijn al verkocht. Nog maar 54.948 te gaan.  En er bestaan ook nog wel een aantal vragen: als rentes niet structureel laag blijven…geld niet weer opnemen? Aflossing via loting? Wanneer kan je garantie wel en wanneer niet inroepen?

Het is duidelijk dat 55.000 obligaties van € 50 een enorme opdracht is. Het is dus zaak om in Hoogeveen alle registers open te trekken om te werken aan Btw-voordelen, aanbestedingswinst, Europese subsidies, rijksbijdragen of benaderen van andere stille fondsen en instellingen. Ook sponsoring ‘mogelijk gemaakt door TVM Verzekeringen’ is nog aandachtspunt. Kortom nog volop mogelijkheden om (eenmalig) geld in te zamelen. En dan hebben nog geen rekening gehouden een zomerprogramma (liefst zonder extra investeringen) die ook nog wat in het laadje gaan brengen…!

Ad 6. De A van Ambitie

Tenslotte is er nog een zesde argument. Hoogeveen is vaak het lelijke eendje van de regio geweest. Dit ondermijnt het zelfbewust zijn van de Hoogevener met de hoofdletter H. Dat lijkt een platte reclametekst, maar Hoogeveen mag wel iets winnen aan zelfbewustzijn. Sport kan daarbij helpen. Hoogeveen heeft al een behoorlijke investering in haar sporthart gedaan. Dikke 1 mln. in atletiek, 9,8 mln. in de sporthal, dikke 10 mln. in de voetbalvelden. Kortom de sportvoorzieningen maken de Hoogeveners trots. Daar komt bij dat Hoogeveen haar sporthelden moet koesteren. Vivianne Miedema een meisje dat via het lokale voetbal naar de Europese top komt, Erik Dekker met wielrennen en natuurlijk Jan Bols en Piet Kleine met schaatsen.  Dat maakt dat de jeugd wellicht ook meer ambitie krijgt. Op vlak van sport, maar via de sport ook op gebied van onderwijs, onderzoek, innovatie of ondernemen. Dat brengt Hoogeveen verder. We hebben Hoogeveen met de A van ambitie hard nodig. Een ijsbaan vervult de Hoogevener met trots. Op de prestatie dat wij dit in Hoogeveen haalbaar kunnen maken mag Hoogeveen best trost zijn. Een ijsbaan is een project wat de Hoogevener recht op doet staan. Nu de schaatskampioenen nog. Pyongyang heeft laten zien hoe veel Nederlanders met schaatsen of misschien met successen hebben…!

Mulier schrijft daar in haar advies over:

In Nederland werden in 2014 690 sportevenementen georganiseerd, waarvan 25 schaatssportevenementen. Van de 25 schaatssportevenementen vonden er twee in Drenthe plaats, wat – afgaand op de bevolkingsomvang van de provincie – relatief veel is. Een nieuwe kunstijsbaan in Hoogeveen biedt nieuwe mogelijkheden voor de organisatie van schaatsevenementen (en economische en sociale impact), al stellen schaatsevenementen met internationale uitstraling eisen aan het voorzieningenniveau.

Dat tot de top-100 van best bezochte sportevenementen in 2014 8 (top)schaatsevenementen behoren, bewijst dat schaatssportevenementen ook publiek trekken. De WK Schaatsen allround was goed voor 40.000 bezoeken. Schaatsen is daarnaast een sport met een hoge kijkdichtheid. In 2014, toen de Spelen in Sotsji plaatsvonden, waren 22 van de 100 best bekeken televisieprogramma’s schaatsprogramma’s.

 Schaatsen wordt door de Nederlandse bevolking beschouwd als een sport die goed is voor het doorzettingsvermogen. De schaatssport wordt niet als elitair en blessuregevoelig beschouwd.

Deze laatste tekst sluiten we graag mee af. Topsport voor Iedereen dat past bij Hoogeveen!  logo sportactie

EJK

Kandidaat gemeenteraad voor CDA en voorstander van (een slimme en betaalbare) ijsbaan in Hoogeveen.