Cijfers liegen niet 

Blogje over stelling rondom ‘door OZB-verlaging kunnen we niet meer investeren in Hoogeveen’. ‘Schone Lei geschonden’.  ‘Amendement CDA zorgt voor financiële problemen in kadernota’? Drie keer niet waar. Hadden ze het over ‘OZB-verlaging gaat ten koste van de minima’. Nu zijn er weer nieuwe frames. Mooi woord voor halfleeg redeneren.  En het is niet waar. 

Aanleiding

Op donderdag 3 juni werd gewerkt met ‘beschouwingen’ nieuwe stijl. Een stap voorwaarts als het om efficiënt vergaderen gaat. Voorafgaande werden debatpunten ingediend. Op donderdagmiddag kwamen er 20 binnen. Uiteindelijk werden er 10 besproken. De eerst ging over het over de spanning tussen sparen en investeren.

CU stelde: doordat in december de OZB naar beneden is gegaan kunnen we nu minder investeren. Dat is wel redelijk de zaak omdraaien. Dit alles kwam o.a. ter tafel doordat Gemeentebelangen niet meer wil bezuinigen op minimabeleid en ze daarom wel  wil draaien aan de OZB-knop. Een flinke move in opvattingen, maar dat gaat niet over de spanning tussen investeren en sparen.  Zwabberbeleid door schone lei los laten riep CU en aantal partijen in koor. PvdA noemde dit een opportunistische actie. D’66 sprak over zelfreflectie van GB. Van Hien prees het ‘voortschrijdend inzicht’ van GB. Deze groep partijen noem ik het OZB-blok. Ook deze donderdag kwam naar voren dat dit OZB-blok op het punt van de OZB wel duidelijk is: meer sparen, meer investeren en meer belastingen.  Gemeentebelangen is daarbij niet aangesloten. Zij richten zich op de verhoudingen OZB-minima-beleid. Maar het gevolg bij al deze partijen is wel: de nota gaat naar de burger.

CDA staat pal voor haar uitgangspunten in het kader van ‘financieel gezond worden’. CDA heeft vanaf ‘Samenredsaamheid’, bij Jetta Klijnsma, bij de informateurs en ook in het debat van Schone Lei (27 augustus 2020) aangegeven dat zij wil werken aan een evenwichtig begrotingsbeleid.

Blijft opmerkelijk dat partijen ronduit aangegeven dat OZB om hoog mag. VVD herhaalde dat vrijwel uit het niets,  expliciet in het debat van 3 juni. Inmiddels is dus ook gemeentebelangen toegetreden tot het OZB-blok? Dat zullen we 17 juni zien.

OZB-cijfers bekend

Als partijen vinden dat OZB-verhoging nog wel hoger mag dan is dat toch wel een bijzonder gegeven. Coelo, CBS en vereniging Eigen Huis hebben diverse onderzoeken gedaan rondom de stijgingen van de huisvestigingslasten en dan zeker ook over de OZB-stijging over 2021. Houd in gedachten dat partijen die roepen ‘terug naar Schone Lei’ dus roepen doe de OZB maar 28% omhoog. Zoals ik uit de analyse van de grootste stijgers kan halen zou dan betekenen dat Hoogeveen dan de No 1 van Nederland zou zijn. Volgens bovenstaande analyses kom ik tot de volgende top 4:

1. Bergen op Zoom 27%
2. Amsterdam 22,3%
3. Middelburg 20,5%
4. Hellevoetsluis 19%

Kortom als Hoogeveen onnodig had vastgehouden aan 28% dan waren wij de no. 1 van Nederland of misschien wel het OZB-lachertje van Nederland geweest. Dan hadden we naar mijn mening ronduit tegen de inwoners (met huis of bedrijf) gezegd: betaalt u even de rekening, want wij krijgen geen grip op de kosten (met name in sociaal domein). Bij de kadernota zegt CU met name: betaalt u even de rekening, want wij willen graag meer investeren.  College richt zich op vervangingsinvesteringen. Lijkt gezonde gedachte.  Er is nl. ook nog de opgave van de haalbaarheid van bezuinigingen van 12 mln. in sociaal domein.

Haalbaarheid sociaal domein bezuinigingen

In 2021 stond voor deze post in Schone Lei 1 miljoen. College had dat begroot. CDA was het daar absoluut niet mee eens. Ook in kader van evenwichtig begroten (daarover zo meer). We hebben jaren geconstateerd dat door met name jeugdzorg Hoogeveen over 2017, 2018, 2019 en 2020 cumulatief een dikke 18 mln aan verliezen hebben geleden. Daar niets aan doen is echt te gek voor woorden. Dat blijft ‘het dak niet repareren’ en daar is het CDA op tegen. Daarom een extra opdracht van 500k. College en natuurlijk ook het OZB-blok roepen nu in koor dat dit onhaalbaar is. Dat blijft toch erg bijzonder. De partijen hebben wel ingestemd met bezuinigingen op sociaal domein (paradigma shift) voor in totaal € 13 mln in de meerjarenbegroting. Daarvan was dus 1 mln gelegen in 2021. Dat betekend dat we nog 12 mln nog moeten. Dus dan zou het goed zijn dat partijen de kadernota nog eens heroverwegen. Hoe denken zij dan die 12 mln te gaan realiseren? Is de kadernota dan wel realistisch. Anders moeten we een ander gesprek hebben. Het is ook wel redelijk snel resp. gemakkelijk om nu te zeggen de bodem van de bezuinigingen in sociaal domein is wel bereikt.

De bodem is volgens Schone Lei nog niet bereikt. We moeten nog € 5 mln. aan nieuwe bezuinigingen weten te vinden voor 2025. Anders mag je hopen dat het (enorme) bedrag aan uitzettingen niet noodzakelijke blijft. In Schone Lei is dat namelijk vrij onduidelijk. Deze € 9,8 mln, 10,8 mln enz. is namelijk vrij onduidelijk. Destijds hebben we daar volop op gehamerd. Aangezien wij schatten (!) dat er in de uitzettingen 2021 zo’n € 7 mln zit uit sociaal domein (we weten € 2,7 mln bijstand en € 1,1 thuiszorg, € 2 extra jeugd en wmo) dan snijdt de ‘paradigma shift’ in Schone Lei wel gelijk aan 2 kanten.  De uitzettingen worden minder en de bezuinigingsdoelstelling wordt gerealiseerd…..interessant vraagstuk.

Evenwichtig

CDA pleite in haar beschouwingen (en in geheel 2020) voor evenwichtige bezuinigingen. Daarmee doelen wij op goede verdeling van de relatieve impact. Een sociaal domein wat 116 mln van onze begroting omvat moet dus ook 116/180 mln bijdragen aan de financiële problemen van Hoogeveen.  En anderszins is evenwicht ook van belang als het gaat om de verhouding tussen lasten verhoging en kostenverlaging. Dat laatste kan door bezuinigingen, maar wellicht ook gewoon door effectief en efficiënt werken.  Tot ons genoegen zagen wij de aanpak uit de CDA-beschouwingen terug in de reactie van het college. En op de debatavond van 3 juni werd dit expliciet door de heer Reneman gesteld: Een (eventuele) OZB stijging blijft in lijn met bezuinigingsvoorstellen! Dit lijkt mij v.v. een prima kader. Let wel v.v.! Dus vice versa. Dat zal ik dan ook goed bewaken.

ChristenUnie

In het debat van 3 juni gaf CU aan dat de problemen veroorzaakt werden door de amendementen van december 2020. De stelling was: als we de OZB verhoogt hadden we wel kunnen investeren….Daarbij zoekt men dus geld voor investeringen in een brandweercentrale en/of in een zwembad. CU pleit overigens ook nog eens voor het bewaken van de solvabiliteitdoelstelling van 18%. Reneman wees en passant ook nog even op de rol van de schuldquote.  Dergelijke overwegingen hebben exploitatie en een liquiditeitsgevolg. Kortom dit is een veel complexere zaak dan CU stelt. Zeker omdat je ‘meer investeren’ doorwerkt in solvabiliteit, liquiditeit, exploitatie, schuldquote en verandercapaciteit. Daarom lopen we even door de amendementen.

Amendement ‘minder sparen’

Eigenlijk hoeven we het over ‘minder sparen’ niet te hebben.  Inmiddels lijkt het volgens college wel duidelijk dat de spaardoelen voor 2025 prima gehaald kan worden.  In begroting ’21 stond een spaardoel van 16 mln (zie pagina 6 van de begroting). Met als doel een algemene reserve van 19 mln per 2025.  In amendement 11 van 3 december 2020 heeft CDA uitgerekend dat we ook op de gewenste 0-lijn in 2021 uitkomen als we niet 2,5 mln maar 1,5 mln sparen. Voor 2022 is niet 3,5 mln maar 2,8 mln toereikend. Een daling van de spaardoelstellingen van 1,7 mln. Een daling die naar de mening van CDA prima in latere jaren ingehaald kan worden, de doelstelling van 19 mln hoeft niet losgelaten worden. Let wel CDA moet er dan vanuit gaan dat op 31-12-2020 de algemene reserve niet verder gezakt is dan 1,8 mln.

Bij de kadernota op 3 juni 2021 (exact ½ jaar later) komt het college (zie memorie van toelichting pagina 3 onderaan) tot de voorlopige conclusie dat niet 19 mln per 2025 bereikt zal worden, maar dat het zelfs uit zal komen op 26 mln. Maar liefst 7 mln hoger.

Uit voorzichtigheid lijkt het niet gewenst om dat bedrag gelijk maar om te zetten naar daling OZB. Grappig is natuurlijk wel dat het OZB-blok roept dat Schone Lei moet worden gehandhaafd, maar daarbij is duidelijk genotuleerd hetgeen mevrouw Korthuis heeft gezegd: dan kan ook de OZB weer om laag. Op de CDA-vraag of zij dat in Nederland wel eens had meegemaakt, gaf zij aan dat zij dat als wethouder in Rotterdam zelf had geïnitieerd. Dat wordt nu maar even vergeten…..?

Conclusie: door het amendement ‘minder sparen’ ontstaan helemaal geen problemen. Heeft wel gevolgen gehad voor de OZB….Deze is ruim 11% lager dan door Schone Lei voorgesteld.

Amendement ‘minder investeren’.

Op 3 december heeft CDA opgeroepen om minder (nieuwe) investeringen te doen. Dit wordt nu helemaal gekoppeld aan de OZB, maar het is een breder doel wat hiermee wordt nagestreefd. Daarbij is de OZB-daling een uitkomst van wat kan, geen doel. Eerst de tekst van het amendement.

Op pagina 10 van de begroting staat: ‘Als we de kapitaallasten uit ‘Schone lei’ kapitaliseren, komen we uit op 60 miljoen extra investeringen over de periode 2021- 2024. Deze komen bovenop de regulier investeringsruimte van 6,5 miljoen per jaar (in totaal 26 miljoen in deze periode red.) Als we dit volledig zouden invullen, stijgt onze schuldquote naar 108%, 28% boven de door de raad vastgestelde norm. Hierbij is het de vraag of er voldoende personele capaciteit is om al deze investeringen daadwerkelijk uit te voeren’.

Het CDA vindt zulke hoge investeringen onverantwoord en onnodig in deze financiële tijden. De reguliere 6,5 miljoen investeringsruimte per jaar vinden wij voorlopig voldoende voor vervangingsinvesteringen en voor nieuwe investeringen om niet stil te komen staan, daarnaast vinden wij dat we de afspraken met het onderwijs na moeten komen en dus daarvoor extra investeringsruimte moeten creëren.

We brengen de extra investeringsruimte voor de komende vier jaar daarom terug van 60 miljoen naar 10 miljoen en schrappen daarmee de extra investeringsruimte voor vervanging en grote investeringen, maar laten de investeringsruimte voor onderwijshuisvesting staan. Hiermee ontstaat ruimte om de OZB vanaf 2022 minder hard te laten stijgen.

Kortom we zien drie redenen in dit amendement om de investeringen niet met 60 miljoen te laten stijgen. Deze worden op pagina 11 van de begroting 2021 e.v. beschreven. Let wel het amendement gaat over 50 mln. We lieten de 10 mln van onderwijshuisvestiging staan.

De drie redenen:

1. Houdt de schuldquote op 80% en voorkom schending van financiële kaders;
2. Houdt investeringen laag om niet een grote/dure projectenorganisatie op te tuigen (en daarmee besparing op SWO extra moeilijk te maken);
3. Laat de OZB dan minder hard stijgen.

Dan de verhouding OZB en investeringen….

Zwembad en brandweer

In het debat leek het erop dat partijen de huid al aan het verkopen waren zonder dat er een beer in zicht is, laat staan of er al een beer geschoten is. Opportunisme speelt daarbij inderdaad een grote rol, maar het is ‘goede wil’. De wil om Hoogeveen vooruit te helpen.  Met goede wil moeten we ook oppassen zegt het spreekwoord.

College ging in enthousiasme rondom zwembad bijna in mee. Reneman gaf aan dat financiën niet het probleem zijn, Ten Kate sprak over maken van plannen rondom het zwembad. Dit ontlokt mevrouw van den Noord al de uitspraak dat het goed was dat eind dit jaar het plan rondom het zwembad duidelijk zou zijn. College schrok toen we enigszins en gelijk werden de verwachtingen getemperd. En terecht, college en partijen zijn allemaal van mening dat er eerst gewerkt moet worden aan meer zekerheid over onzekere posten en dan de vervangingsinvesteringen. Daarna pas nieuwe investeringen. En ook nog binnen de financiële kaders 2017.

Stel nu dat de zwembad en brandweer gerealiseerd moeten gaan worden…dan gaat het om de volgende investeringen (bron begroting 2021 e.v.):

• Brandweer 5 mln;
• Zwembad 22 mln;
• Totaal 27 mln.

Afgezien van de problematiek van solvabiliteit en schuldquote gaat hier natuurlijk ook een exploitatie effect vanuit.  27 mln is 2,7 mln kapitaalslasten. Het is dan dus nodig om dit te dekken. Wij krijgen sterk de indruk dat het OZB-blok, onder aanvoering van CU, deze nota wil doorschuiven naar de inwoners. Dat betekent dat huizeneigenaren en ondernemers nog eens 22% OZB verhoging voor de kiezen krijgen. Samen met de al ingestelde verhoging van 2021 is dan sprake van een stijging van bijna 40%….. heb ik dat CU in zomer 2020 ook niet in de raad van Hoogeveen horen zeggen…? Was voor hun geen probleem….

Nogmaals 22% OZB-stijging in aantocht? 

Samenvatting

Wel investeren in zwembad en brandweerkazerne (als het al echt dringend nodig is en geen alternatieven mogelijk zijn – aansluiting op Activum bijvoorbeeld- ) geeft de volgende gevolgen:

• Solvabiliteit wordt dan 1% lager dan in B’21 verwacht. Dat lijkt te overzien;
• Schuldquote gaat naar 93% en dus ruim boven 80%, schending van financieel kader 2017;
• OZB-last moet met 22% omhoog om kapitaalslasten te dekken;
• Exploitatie van huidige zwembad zou voordeliger kunnen worden maar dat laten we even buiten beschouwing, pessimistisch realistisch begroten….en dan moet je echt iets doen aan personele lasten, de vraag is wel op partijen dat durven en willen.

Kortom …..

.