Dakreparaties en teleurstellingen 

Per heden ontstaat er de nodige discussie rondom het vertrekpunt van de ‘paradigma-shift’ op 18 augustus 2020. De lezing in de Tamboer waarbij de raad precies wist wat ze wilde. Op 19 augustus 2020 kwamen de bevindingen van de informateurs. Geen sociaal domein.  Ik schreef op 20 augustus 2020 om 7.01 uur daar het volgende over:

Cursus omgaan met teleurstellingen gaat weer niet door. De zomer 2020 gaat voor mij in als de zomer van de opruimgesprekken. De zomer waarin ik mijn leven door de politiek serieus geschaad zag. Op ochtend van de dinsdag 18 augustus wordt ik vanaf het terras van de koffiepot aangesproken ‘daar gaat hij de aanstichter van alle ellende’. Het was ludiek bedoeld. En zeker niet zo zwaar bedoelt als de woorden als judasstreek, judas, leugenaar, enz. Kortom we hebben op 30 juni de noodzakelijke wens in vervulling laten aan: Hoogeveen gaat aan de slag met nieuw college. Een college zonder CDA naar alle waarschijnlijkheid. Alles waar we hard voor gewerkt hebben vanaf januari 2018, waar Erik alle energie ingestopt heeft, is naar de achtergrond verdwenen of weg. In het belang van Hoogeveen, want als CDA worden we hier niet perse beter van. Omdat het college met een Samenredzaamheid-document kwam met nog niet halfbakken oplossingen (maar 1% van 120 mln sociaal domein kon bespaart). Nee, de taart moest nog gebakken, het was niet in beton gegoten….maar we zijn al 2 jaar aan het duwen en trekken om iets in beweging te krijgen. En ja het was van de partners de intentie om de plus van 25% te laten staan. Nu direct na 19 augustus weten we dat de OZB van 40% naar 28% gaat. We zijn er blij mee?…en de informateurs hadden geen tijd meer. En er leven nog zo veel vragen: uitzettingen zijn voor zeker 40% erg slecht onderbouwd, 13 mln van paradigma shift moeten nog bekijken (2021 tot 2024), HHM-rapport staat er PM in, 23 mln uit actualisatie gemeentefonds (of wordt dat door VNG-lobby meer) en natuurlijk hoe haalbaar is eigenlijk de oranje -vakantie- map (toch ook – 17 mln)?

Gaan we d’r een pannetje bij zetten onder het lekkende dak? 

Mijn kernprobleem blijft de overschrijding van begrotingen op de jeugdhulp (voorheen jeugdzorg). Wij zijn veel te halfslachtig met de jeugdhulp bezig geweest. Hebben als CDA op 18-6-2019, 11-7-2019, 17-7—2019, 31-7-2019 vragen gesteld per mail en in gesprekken en later in augustus gaat Peter nogmaals praten met Ria, Krista en Wilbert. We blijven zitten met onbevredigende gevoel: is er wel grip op de uitgaven. Bij de jaarrekening spreken over de metafoor van de familie Hoogeveen die haar pinpas afgegeven heeft aan derden (bijna 300 zorgleveranciers en doorverwijzers). Bij de jaarrekening 2019 hebben we het alleen over jeugd. We hebben 40 podcasts van René Peters doorgenomen. Hebben in zomer 2018 in klooster in Zwolle met drie man met hem gesproken. We hebben CD-verkenningen ‘evaluatie decentralisaties’ van voorjaar 2020 100% doorgenomen en geanalyseerd. Lezen boeken als ‘worstelen met geboeide handen, hoe de gemeente greep zoekt op jeugdzorg’. Kortom veel effort ingestoken. Op 17 januari is meer dan een uur met René Peters gesproken. In februari schrijf ik de blog ‘Jeugdzorg het vijfkoppig monster’ wat leidde tot negatieve reacties van college en zeer positieve reacties van CDA uit de Tweede Kamer.  Ook met de wethouder jeugd wordt herhaaldelijk gesproken. En er is handje vol stevige mails. Zeker over mei en juni 2020. Neem de mail over de 14 suggesties uit die 40 podcasts [zie bijlage bij deze blog]. De helft kennen de wethouder en zijn ambtenaren niet.  Laatste keer is uitgebreid gesproken op de gezamenlijke fietstocht naar de Wolden op de ochtend van 23 juni 2020. Steeds weer komt het zoet er aan. Wacht op dit, wacht op dat. Informatieavonden met politiek gepraat zijn er genoeg. Nu is er de sociale monitor, nu zijn we zo goed bezig. Op 19 augustus (8.30 uur) geeft Bernice dat nogmaals aan: we hebben in Hoogeveen het bij de jeugdhulp goed voor elkaar, zorgvuldig opgebouwd…goede weg….

Bij de start van de informatie is direct en zelfs 3 keer door mij gezegd ‘begin met de grote getallen’.  Dat zijn natuurlijk de grote 3. Wmo, jeugd en participatie. En wat gebeurt er? Op 18 augustus wordt stilgestaan bij de lange termijnvisie op het sociaal domein en wordt prozaïsch gesproken over ‘paradigma shift’. We moeten gewoon direct aan de slag met de definitie van zorg, met in de verordening vastleggen wat vinden we in Hoogeveen een taak van de overheid als het gaat om ondersteuning en wat NIET. Dat hadden we al veel eerder moeten doen. En accountmanagement op 300 of inmiddels meer zorgleveranciers. Tot en met ‘Blij en vrolijk kindercoaches’,  ‘levensboom coaching’, ‘ de zorgstal’ ‘Marloes training met paarden’ en dergelijk toe. En dan heb ik het nog niet over dyslexie-cursussen en huiswerkbegeleiding gehad. Over de pushende ouders gesproken.

Kan het ook anders? Blijkbaar (beter safe than sorry) durft in Hoogeveen niemand na ‘Sharlene’ meer nee te zeggen in het geval van een ‘zorgvraag’.

Janny Bakker

Door ondergetekende (ken inmiddels tientallen CDA-adviseurs op dit terrein) is Janny op de weg van de informateurs gekomen. Daarmee gaan we een meerjarentraject in. Een goed traject, ik weet dat wij als fractie direct enthousiast zijn geweest over haar aanpak. Nuchter en doelgericht.

Luister maar eens naar haar opvattingen: ‎René Peters: Jeugdzorg, hoe nu verder?: Peters’ Podcast #9 Janny Bakker-Klein on Apple Podcasts

Deventer, ook lang traject, wel op tijd begonnen en nu in control. We lezen over Neder-Betuwe in Binnenlands bestuur. Veel voorbeelden!!

Nederbetuwe werkt ook aan quick wins

De gemeente Neder-Betuwe gaat jeugdhulp begrenzen. En dat is maar goed ook. Met een pakket aan richtlijnen hoopt de gemeente de stijgende kosten in de hand te houden. Vorig jaar was het tekort in de (relatief kleine) gemeente al twee miljoen. Ik kan de inhoudelijke keuzes van de gemeente nog niet beoordelen. Maar dat men grenzen gaat stellen is nodig en goed. Dat zouden meer gemeenten moeten doen. Zie bericht in Binnenlands Bestuur van 9 augustus j.l. ‘Grenzen aan de jeugdhulp’.

Jan Kees Helderman onderzoeker bestuurskunde

18 september 2020 spreekt hij over ‘hoe het wel kan’. Deze onderzoeker bestudeerde de situatie in Utrecht. Hij constateerde de echte verandering heeft nog niet plaatsgevonden…

In Utrecht hadden ze de volgende succesfactoren:

1. Redeneren vanuit het kind / gezin
2. Beste professional inzetten nodig aan de voorkant. Is een vak. Wie moet er in zo’n wijkteam zitten is belangrijke vraag! Professionals die eerste contact hebben is zeer belangrijk. Generalisten met veel kennis nodig. Professie gezinswerker inwerken, opleiden.
3. Nieuwe organisaties opzetten en dat los van bestaande organisatie. Zie Localis in Utrecht.
4. Wijkteams dichtbij de vindplaats van de kinderen positioneren. Teams verschillen of hebben verschillende competenties nodig per wijk. Nabijheidbeginsel is nodig.
5. Wijkteams moeten stabiel blijven. Verloop is echt een groot probleem.
6. Extra teams nodig voor specialistische mensen nodig: Specialistisch zorgteam, anders dan GGZ. Dichtbij. Wijkgezinswerkers lopen zo binnen specialistische teams. Consultaties van deze specialisten zijn handig. Oplossingen werd vaak dichtbij gevonden.
7. Data goed in beeld hebben: is begin van kennis. Waar is welke problematiek.
8. Vierkantfinanciering (populatiebekostiging en lump sum financiering) werkt goed. Dan dus wel  goede data nodig.  Vierkant bied zekerheid voor leveranciers, maar legt ook verantwoordelijkheid bij leveranciers (bij schaarste). Doel is en blijft de trends ombuigen, dus dat moet je ook afspreken met aanbieders. Doelstellingen afspreken.  Binnen clusters verschillende taken cq doelen afgesproken. Langjarige contracten met transformatiedoelen. Kennis moet gedeeld worden als krijg je geen transformatie.
9. Accounthouder ook beleidsmaker…? Is dat verstandig? Of juist praktisch?

Gemeenten moeten dus op regionaal niveau uitleggen waarom ze zaken doen zoals ze doen….de jeugdhulp inperken kan echt. Daarbij zit het probleem niet in de wet. Het is een organisatievraagstuk. De oplossing ligt bij veel meer maatwerk toepassen (hé sluit aan bij Janny Bakker). De professional kan nut/noodzaak bepalen. Werk dan echt met minder aanbieders. Verbied bijvoorbeeld het flyeren (op scholen), quick scans van kinderen door aanbieders of inloopspreekuren van zorgverleners…..

Geen woorden maar daden 

Ik heb er vaker over gesproken. Maar de tekorten van gemeenten zijn niet zomaar ontstaan. En het is wat al te eenvoudig om alleen naar het Rijk te wijzen als oorzaak van die tekorten. Natuurlijk was de aanvankelijke bezuiniging die in 2015 werd ingeboekt wat al te optimistisch. Inmiddels gaat er al weer veel meer geld naar jeugdzorg. En dat is hard nodig ook. Toch blijven de tekorten groot. Het is dus goed dat gemeenten goed kijken naar wat ze zelf kunnen doen. En dat is best veel.

Helemaal uit de lucht gevallen komen de tekorten niet. Die zijn grotendeels verklaarbaar uit keuzes die gemaakt zijn. Door de decentralisaties zijn veel meer ambtenaren nodig. En gemeenten vonden maximale keuzevrijheid, drempelloze toegang en maximale marktwerking vaak belangrijk. Bovendien hebben we een maatschappelijk probleem. We zijn wel heel veel kleine problemen ‘ernstig’ gaan vinden. Je krijgt soms het idee dat de overheid moet zorgen voor een rimpelloze opvoeding.

De gemeente Neder-Betuwe verdient een groot compliment verdient. Niet lijdzaam toekijken hoe de tekorten groeien. Niet constateren dat we zoveel geld uitgeven aan kleine problemen, zodat er geen geld meer overblijft voor kinderen met grote problemen. Niet slechts kijken naar Den Haag. Maar het heft in eigen hand nemen. En samen keuzes maken. Het kan binnen de wet. Maar het gaat niet vanzelf. Hulde voor deze gemeente.

In Hoogeveen heb ik het gevoel in deze week: de cursus omgaan met teleurstellingen (in de gemeente politiek) is weer niet doorgegaan….nu maar wachten op de uitkomsten van de para-digmashift.  Kan zo maar 2022 worden voordat we dat in beeld hebben….

Bijlage vragen aan wethouder

De afgelopen maanden hebben wij gesprekken die CDA (landelijk) houdt met diverse deskundigen over de Jeugdhulp (verder JH) gevolgd. Inmiddels hebben ze gezamenlijk 15 deskundigen geïnterviewd. Daaruit hebben wij enkele detailvragen voor de situatie in Hoogeveen.  Aangezien we nog tot 30 deskundigen gaan, kan het zij dat we nog met een tweede ronde aan vragen komen. We hebben de vragen ingedeeld in de volgende categorieën:

1. Beleid
2. Kengetallen en resultaten
3. Methoden en samenwerking
4. Voorbeelden elders nuttig?

Voorafgaande

Hoogeveen kent inmiddels 5 jaar decentralisatie. Ook hier zijn resultaten niet echt duidelijk en is budgetoverschrijding keihard binnen genomen. Daarmee is veel nadruk op de financiën komen te liggen. CDA is enerzijds realistisch, anderzijds willen wij niet de ontwikkeling van de gemeente Hoogeveen afhankelijk maken van de financiën van de jeugdhulp.

CDA is als partij met harde kernwaarden voorzichtig als het om kwetsbare gezinnen gaat. Het kritisch zijn op het wat van JH, het proces, de effecten, de financiën vinden wij van grootste belang gezien de effecten op de financiële huishouding, maar nog meer omdat het de zwaardere zorg ook uitholt en daarmee de hulp aan de meest kwetsbare kinderen in gevaar brengt. Dat kan voor Hoogeveen niet goed zijn en is voor CDA geen acceptabele route.

Ook hebben wij begrip voor de grote veranderingen die op ambtenarenkorps is afgekomen, de leerpunten die daarbij zich voordoen. De druk op de zorg- en hulpverlener, de administratieve lastendruk, de uitstroom uit zorgbanen, enz. We proberen daar zo goed mogelijk rekening mee te houden.

De vragen zijn dus ingedeeld in de volgende hoofdstukken:

Beleid van Hoogeveen

1. Veel deskundigen geven aan dat het hebben van bestaanszekerheid de kosten van de JH sterk zou doen verminderen. Hoe ziet u die relatie en welke gevolgen trekt u uit deze observatie?
2. Hoe goed hebben hij gedefinieerd wat JH in Hoogeveen is?
3. Hoe heeft u kunnen definiëren of kunt definiëren wat in Hoogeveen JH is?
4. Wie heeft u daarbij betrokken?
5. Waar ligt vast wat JH in Hoogeveen is? Is in onze verordening ook duidelijk afgebakend wat wel en wat volgens Hoogeveen (jeugd-) zorg is?
6. Bent u bereid om raad te betrekken bij definitie van wat JH in Hoogeveen zou moeten zijn en wat geen Hoogeveense JH moet zijn?
7. Hoe ver zijn wij in Hoogeveen met ontschotten?
8. Hoe kunnen we via geldstromen ontschotting sturen?
9. Worden instellingen ook verplicht om ‘evidence based’ methoden te hanteren? Hoe tonen ze dat aan en hoe controleert de gemeente die?
10. Hoe kunnen we beoordelen of zorgaanbieders de juiste zorgdiensten aanbieden voor deze cliënt?
11. Hoe proberen wij in Hoogeveen de instroom te verkleinen?

Kengetallen en resultaten

1. Hoeveel kinderen hadden wij in 2000 in zorg, hoeveel in 2015 en hoeveel nu?
2. Welke zorg ontvangen 1900 kinderen in Hoogeveen?
3. In Nederland waren in 2014 70 aanbieders van JH. Nu zijn 7000. Hoe zijn die verhoudingen in Hoogeveen?
4. Hoe is de verhouding lichte en zware zorg en hoe is de ontwikkeling over de jaren?
5. Is ook per kind zichtbaar te maken hoeveel zorgaanbieders per kind actief zijn?
6. Is ook inzichtelijk te maken welke resultaten de verschillende zorgproducten hebben gehad over de afgelopen 5 jaar. Bijvoorbeeld in termen van in- en uitstroom?
7. Hoe veel begeleiders hebben de Hoogeveense kinderen gemiddeld en hoe heeft zich dat sinds 2015 ontwikkelt?
8. Hoeveel kinderen uit Hoogeveen wonen in gesloten instellingen? Hoeveel in Hoogeveen zelf? Hoeveel kinderen van de 1900 in JH bij ons komen uit een gezin met een schuldenprobleem?
9. Bij hoeveel kinderen speelt mishandeling? Hoe is de ontwikkeling?
10. Bij hoeveel kinderen speelt echtscheidingsproblematiek? Hoe is de ontwikkeling?
11. Bij hoeveel kinderen hebben problemen met de leerplicht? Hoe is daarin de ontwikkeling?
12. Hoeveel kinderen hebben medicijnen, hoe heeft dit zich in Hoogeveen ontwikkeld?
13. Hoeveel van de 1900 kinderen is betrokken bij een vereniging?
14. Hoeveel van de 1900 kinderen hebben ‘moeite met structureren en plannen’ (is dit een door gemeente betaalde bijles?)
15. Hoeveel wisselingen van hulpverleners (op niveau van individu) komen voor bij de kinderen uit Hoogeveen. En hoe is deze ontwikkeling vanaf 2015?
16. Hoe zijn de uitstroomcijfers uit de JH geweest in 2019 en wat waren die cijfers over eerdere jaren?
17. Wat zijn de besteding van alle 1900 kinderen precies
18. Welke uitgaven doen wij aan kinderen per wijk?
19. Wat zijn de instroom en de uitstroomcijfers per instelling vanaf 2015?
20. Wij zien bij veel gemeente dat de behoefte aan begeleiding voor ADHD in de zomermaanden sterk afneemt, hoe verloopt dat in Hoogeveen? Wat is daar voor u de redenen van?

Methoden en samenwerking

4. Waaruit bestaan in Hoogeveen de wijkteams (welke rollen, functies, doen ze ook crisisinterventies?)
5. Hoe groot zijn de wijkteams
6. Wat kunnen/mogen de wijkteams zelf oppakken?
7. Hoe is de verhouding zelf opgepakte problemen en doorgestuurde problemen?
8. Hoe communiceren de wijkteams met middenveld (lichte/ambulante zorg) en verdedigiging (plus of gesloten zorg)?
9. Welk opleidingsniveau hebben deze teams en wat is de gewenste of verplichte opleiding?
10. Welke vorm van financiering van zorg gebruiken wij in Hoogeveen en hoe hebben deze zich ontwikkeld.
11. Hoe worden zorgcontracten aan aanbieders aanbesteed?
12. Hoeveel regelruimte hebben de JH-professionals in Hoogeveen?
13. Wat is de rol van scholen en leerlaren bij probleemkinderen?
14. Hoe gaan wij om met kinderen die terugkomen uit gesloten instellingen?
15. Hoe voorkomen wij in Hoogeveen uit-huis-plaatsingen?
16. Wat is het gemiddelde opleidingsbudget van de JH-medewerkers in gemeente Hoogeveen? En hoe heeft zich dit ontwikkelt?
17. Gebruiken de zorgaanbieders die Hoogeveen contracteert ook dezelfde methode en zelfde (registratie) – systeem?
18. Hoe vind communicatie tussen instellingen plaats?
19. Mogen ouders in Hoogeveen voor hun kind ook een eigen plan maken
20. Mogen ouders ook de behandeling staken als instellingen door wil zetten. Wie lost conflicten tussen ouders en instelling in dezen op?
21. Hebben wij op de 20% van de aanbieders die 80% van de zorg leveren ook contractmanagement gezet? Wat doen we met de andere 80% van de aanbieders? worden ouders (of kinderen) ook geënquêteerd of anders gevraagd om feedback.
22. Wordt bij aanbestedingen ook een concrete doelstelling meegegeven? Bijvoorbeeld ‘Hoogeveen wil jaarlijks 5% minder uithuisplaatsingen’?
23. Worden in Hoogeveen huisartsen ook deel van de oplossing?
24. Hoe lang lopen de contracten met de zorgaanbieders. Kiest Hoogeveen voor jaar- of meerjarencontracten?
25. Hoe controleren wij of zorgaanbieders gemiddelde tarieven hanteren?
26. In februari 2020 heeft VNG een enquête gehouden over JH en dan met name over de definities van JH. Hebben wij daaraan meegedaan. Is er al een rapportage van en kunnen wij die krijgen? Hoe staat Hoogeveen tov de uitkomsten van dit onderzoek?
27. Hoeveel (gesloten of plus-instellingen werkt Hoogeveen mee samen?
28. Hoeveel zitten op P*Q
29. Hoe is gedefinieerd wat de P voor Hoogeveen moet zijn
30. Hoeveel daarvan hebben financiële moeilijkheden?
31. Hoeveel van deze instellingen zijn in Hoogeveen gevestigd?
32. Is in de regio sprake van voldoende solidariteit tussen gemeenten om deze instellingen in stand te houden?
33. Hoe ziet u prestatiebekostiging en hoe verhoudt zich dat t.a.v. de definitie van wat is JH in Hoogeveen c.q. de verordening?
34. Heeft u ook maatwerkbudgetten die professionals mogen gebruiken. Zo ja, hoe werkt dat uit? Zo nee, waarom niet?

Voorbeelden elders nuttig?

1. Kennen we in Hoogeveen ook ‘City Deals’ en wat kunnen we daarvan overnemen?
2. Hoe staan wij in Hoogeveen tegenover integrale wijkaanpak met één budget (zie voorbeeld Leeuwarden-Oost)?
3. Wat vinden wij in Hoogeveen van het model Alphen aan de Rijn, waarbij gewerkt wordt met een JZ-WMO-Participatie-consortium? Of vergelijkbaar: hoe ziet u de samenwerking in Utrecht (gemeente-localis-ambulante zorgkringen)?
4. Is het model van gemeente Huizen ook onderzocht. Daar zijn alle regels afgeschaft en is daarvoor in de plaats afgesproken ‘we doen alles wat NODIG is’. Daarmee worden eerst belemmeringen opgeruimd en dan (psychische) problemen aangepakt.
5. Kennen we het project WahhallaB, zien we een dergelijk project als zinvol voor Hoogeveen?
6. Werken wij in Hoogeveen ook met JIM en hoe bevalt het. Zo nee, waarom niet?
7. Wat kan Hoogeveen leren van Woerden en hun methode van het integrale PGB?
8. Wie houdt in Hoogeveen het overzicht over de 7-30 instellingen die zich met probleemkinderen bemoeien (landelijke cijfers, bron Pieter Hilhorst).
9. Gebruiken wij ook de methode ‘Radical Help’
10. Zijn onze JH-medewerkers ook getraind volgens Tripple P?
11. Gebruiken wij ook zgn. ‘eigen kracht conferenties’?
12. Bij hoeveel van de kinderen is sprake van een psychisch probleem, hoeveel een opvoedkundig probleem.
13. Worden ouders bijgestaan in het opvoeden? Hoe doen we dat in Hoogeveen?
14. Werken wij met de methode van ‘Centering parenting’.

PK / EJK