Op donderdag 3 februari hield de raad van Hoogeveen een ordentelijk debat over een heel groot onderwerp: herontwerp sociaal domein. Een thema waar vanaf ongeveer 2019 op gewacht is. De verwachtingen waren hoog gespannen. En dat viel nog wel een beetje tegen. Dit blogje gaat om de financiële kant van de medaille.
Miljoenen
Het gaat vaak over het gat van € 5 mln., maar eigenlijk klopt dat bedrag niet. Het is € 5,186 mln. Maar het gaat over een meerjarenbegroting van 2022 tot 2025. Dat maakt dat het gat eigenlijk € 12 mln. is. Zie hierbij de opstelling van de financiën over de komende 4 jaar gebaseerd op de doelstellingen uit Schone Lei (zeg maar het financiële reorganisatieplan van zomer 2020). Overigens een plan waar CDA mee ingestemd heeft, maar daarbij is wel steeds in juli, augustus een voorbehoud gemaakt is dat de 28% OZB-stijging niet akkoord was voor de Christendemocraten. Zie betoog raadsvergadering 27 augustus 2020 (zie raadsinformatiesysteem van die datum en start in op 2 uur 40 minuten en 23 seconden).
Dus we hebben een gat van 12 mln. over 4 jaar. Eerste jaar lijkt nog mee te vallen. Zeker omdat er een overschot op de rekening verwacht word. Maar in jaar 2025 is het gat het grootste en daarmee komt de veel genoemde € 5 mln. naar voren.
Normstelling
In Schone Lei is aangegeven dat we willen proberen de uitgaven aan het sociale domein met € 22 mln te laten dalen over de periode 2022 tot 2025. In het laatste jaar het meeste. Namelijk € 8,5 mln. De normstelling was ‘breng de uitgaven van het sociaal domein binnen de ontvangsten van het rijk’. Bij de uitvoering is de organisatie op zoek gegaan naar deze norm. De gemeente krijgt namelijk inmiddels al haar geld in één bedrag (lump sum). De norm leek best hanteerbaar omdat bijvoorbeeld in de jaarrekening 2019 nog werd aangegeven dat wij € 17,7 mln. ontvingen van het rijk en dat we ruim € 20 mln. hebben uitgegeven. In bijlage 2 van het herontwerp werden de tekorten in de kritische jaren 2017 t/m 2020 op een rij gezet. Voor de jaren 2021 e.v. zijn de verwachte baten begroot. Deze eindigen in 2025 met € 143 mln. En dat is € 1,6 mln. meer dan de totale baten in 2021. Door de arbitrage van werd € 1,7 miljard meer beschikbaar gesteld aan alle gemeenten. Dit heeft de exploitatie van Hoogeveen goed gedaan. Echter in het regeerakkoord Rutte IV is aangekondigd dat in 2025 de gemeente het met ‘slechts’ € 1,2 miljard moeten doen. Dus € 500 mln. minder. Kortom in het jaar dat Hoogeveen het grootste gat in de ‘Schone-lei-opdracht’ heeft zitten gaan ook de baten van het rijk dalen. Rode vlaggen moeten daarbij geplaatst. Gelukkig hebben we nog ruim 2 jaar (33 maand) om de zaak verder om te bouwen (begroting 2025 volgt in oktober 2024).
Tegenvaller
In ‘hetontwerp sociaal domein’ is een programma uitgewerkt met 13 ‘reorganisatie-punten’. Deze punten hebben wij beoordeeld en gekwalificeerd. Hierbij onze inschatting:
Samengevat:
Negatieve punten
De omvang van de maatregelen vielen ons tegen. De mate waarin innovatieve maatregelen werden bedacht ook. Ten slotte viel de hardheid van de prognoses ons tegen, echter wellicht door hier en daar bescheiden bedragen is hardheid of haalbaarheid wellicht goed genoeg. Ook missen we bepaalde opties die elders het wel goed doen. Bij de participatiewet wordt verwezen naar een nog te houden armoede-conferentie. Een methode van behandeling die we in de jaren 2014-2020 ook vaak zagen.
Positieve punten
Wat wel positief is zijn de concrete punten die we lezen bij WMO en Jeugdwet. De wetten waar we het voor ons gevoel van de verwachten hebben. Bij de jeugdwet zien we maatregelen die wij in 2018 ook in andere gemeenten (Deventer bijvoorbeeld) succesvol werden toegepast. En dat het door ons als niet erg innovatief worden aangemerkt is geen bezwaar. Als het maar werkt. Wij zijn erg positief over de voorgenomen verdere samenwerking met alle maatschappelijke instellingen en vrijwilligers. Ook een WMO dichtbij de mensen met stut en steunpunten spreekt ons aan. Dat past ons als partij van de samenleving erg goed. Zou echter ook echt hopen dat de gemeente ook fysiek naar de mensen toe gaat!
Kortom het herontwerp van het Sociaal Domein, het CDA is toch wel teleurgesteld over de uitkomst. Zoals de cliëntenraad zegt: ‘’mooie woorden, maar de concretisering ontbreekt”. Positief is natuurlijk wel dat er geen verder bezuinigen in het sociale domein te verwachten zijn. Het college lijkt nu klaar met herontwerpen. Maar we moeten wel doorontwikkelen en daar zien we bij de ene wet wat meer als bij de andere, al de contouren van.
Hoe lossen we het gat op?
En hoe lossen we het tekort van 12 of 5 miljoen op? Want dat is het gevolg van dit stuk “ Herontwerp Sociaal domein “ als je blijft vasthouden (?) aan het meerjarenbegrotingsmodel van Schone Lei. Die 12 of 5 miljoen moet dan ergens weg komen, de OZB 40% verhogen. Een gat van € 5 mln. is namelijk +40%. Daar gaat het CDA NIET mee akkoord. En ook niet met sluiting van zwembad, bibliotheek of de tamboer. Gelukkig heeft de commissie van wijzen (arbitrage jeugdzorg) ontdekt dat de gemeenten echt te weinig geld krijgen ten opzicht van hun uitgaven. Maar gaat de geldkraan de komende 3 jaar steeds iets verder dicht voor m.n. de door de arbitrage verkregen jeugdhulpkosten? Hiervoor gaven we al aan de Rutte IV in 2025 de kraan al weer voor 30% dicht wil draaien.
Million $ question
Dat is dus de million $-question, hoe dichten we het gat van € 5 mln. Het CDA stelde op 3 februari voor om (pre-) kadernota nu al vast te stellen dat het sociaal domein een efficiency- en anti-bureaucratie-plan gaat invullen van jaarlijks -1% in 2025. Dit om de gemoedsrust te vergroten. Gelukkig zegde de huidige (!) wethouder financiën toe dat hij een dergelijke ‘efficiency-afslag’ over de hele begroting een acceptabele oplossing vond. Als CDA denken we dat een dergelijke afslag haalbaar zou moeten zijn. Dus geen nieuwe bezuinigingen, maar efficiënter werken over de hele linie. De totale kosten in het sociale domein zijn € 124 mln. Dus daar 1% is van € 1,2 mln. Daarmee kunnen we een het redden. Let wel in 2022 -1%, 2023 -1%, 2024 -1% en dan in 2025 weer -1%. Samen -4%.
Wat willen we tegengaan:
- Onnodige controles
- Onnodige administratieve handelingen
- Minder managementlagen
- Minder projecten
- Minder overlegcultuur
- Minder overhead
- Meer doorzettingskracht bij regisseurs
- Minder contractmanagement/contractbeheer (bijvoorbeeld door minder aanbieders)
- Meer omdenken…
Hugo de Jonge had 3 jaar terug aangegeven dat hij inschat dat 1/3 van de kosten in de jeugdzorg overhead en bureaucratie betreffen. In Hoogeveen hebben we € 20 mln. aan kosten. Stel dat we daar 50% van de mindere bureaucractie kunnen realiseren dan is dat een grote stap naar dichten van het gat van € 5 mln. Zeg een miljoen of € 3….
De Jonge: vreselijke bureaucratie in jeugdzorg aanpakken | NOS
Administratiedruk jeugdzorg woekert voort ondanks belofte ministerie – FNV
Voorspelling
In deze persoonlijke blog kan ik de volgende voorspelling doen hoe de wethouder R-man of zijn opvolger dit gaat oplossen:
- Verwerken meevaller herziening gemeentebudget
- Meenemen meevaller ‘arbitrage jeugdhulp 2021 e.v.’
- Minder snel sparen
- Efficiency afslag (lean-management in gemeente)
- OZB verhoging 2,5-5%….
Punt 5 leid ik af uit het verkiezingsprogramma van het CDA. Daarin staat dat Hoogeveen in de ogen van CDA op een gemiddelde van Drenthe moet blijven zitten. Dat lijkt heel reëel. Maar als niet hoeft zouden we het graag op indexatie willen houden. Dus wel indexeren/corrigeren, maar niet verhogen. Dat zou moeten kunnen lukken als de gemeente ‘ontgroeft’ en werkt aan ‘de slimme gemeente’. Zie voorgaande blogs.
Zeer begrijpelijk dat de huidige wethouder financiën bij dit gat van € 5 mln. niet onrustig op zijn stoel zat te schuiven….maar dat kan natuurlijk ook komen omdat in geheel niet duidelijk is wie na 16 maart wethouder van financiën wordt. Misschien wordt deze wel ingevuld door de financiële man van FvD…als deze het voor het zeggen krijgen in Hoogeveen….CDA zal altijd tegen + 40% op de OZB blijven…! Wat voor wethouder d’r ook komt te zitten.
Goed om nog te lezen: