Regeren is moeilijker geworden na het congres van 11 september. Wopke pakt de verantwoordelijkheid wel, maar krijgt van CDA leden bak aan direct en indirecte opdrachten mee! CDA heeft lange historie qua congressen, ging ook wel eens mis, maar altijd ruimte voor open gesprek. Dat ging prima!

Op vrijdag 10 en zaterdag 11 september2021 was het ‘bijzondere congres’ van het CDA. Het was een geolied congres, maar de zaal zat niet vol met klapvee dat bleek duidelijk bij de resoluties (de opdrachten) die de leden het bestuur en de kamerfractie meegaven. Een blog om dit alles te verwerken….het werd een dag van zelfreflectie.

Congres verliep goed

Het congres werd ‘voorgezeten’ door Zeeuws gedeputeerde Jo-Annes de Bat. Dat deed me fronsen. Dagvoorzitter die Debat heet….CDA begint met het Wilhelmus, Er waren 1.600 mensen aanwezig en ingelogd als het om stemmen aankomt en nog veel meer. Veel vrijwilligers, iedereen corona-gecheckt, duurzaam water op de tafel, proefstemmingen die prima verlopen. Voor CDA-ers ook wel eens mooi dat dit werken zou. Achteraf zou blijken dat het ook geolied zou verlopen. Ook wel eens leuk. Na de lunch moest de Bat zijn excuses maken. Direct inzicht tonen in zijn fouten. Het moest zich verontschuldigen voor de grap over de PvdA. Zeer terecht dat CDA-ers hem daar op hadden aangesproken. En mooi en menselijk om te zien dat CDA dan gelijk zelfreflectie toonde en een fout toe gaf.

Dagopening

Zoals een goed CDA-congres betaamd werd deze geopend door een ‘geestelijk spreker en pastor’. In het Brabantse Den Bosch was dat professor dr. Paul van Geest. Hij noemde zichzelf uw partijkapelaan.

Het ging over echt luisteren. Hij was ook erg boos, maar van Geest gaf aan dat woede, wantrouwen en vooringenomenheid het bewustzijn vernauwen. Je kunt dan minder luisteren, minder een band krijgen en moeilijker verbinding krijgen. Ik zag duidelijk ook een boodschap voor CDA Hoogeveen en zeker in mijn politieke leven. Van Geest legde de link met de christelijk appel van Benedictus door te vragen aan de CDA-ers om ‘het oor van je hart’ te openen. Dus werkelijk te luisteren, werkelijk in te zien welke verdriet er leeft in de samenleving. Barmhartiger wordt je daarvan. Bij barmhartigheid gaat het om de ‘pijn in het hart’. De pijn van een ongelukkig mens. Deze misericordia valt uit een in pijn en hart. In het Christelijk denken komt dan de genade om de hoek. We moeten ons dus zoals in Zij aan zij of in het rapport van Dijkman en van Zwol verplaatsen in de leefwereld van een ander. Geen wantrouwen, geen geheime agenda, mensen moeten zich gehoord weten, verbindingen moeten gelegd worden, niet de koers al hebben bepaald en dus niet voorgekookt of anderen niet als gelijkwaardig gezien worden.  Dat vraagt om eendracht omdat het de werkelijke verbinding is die macht maakt. De partij-kapelaan deed ook aan zelfreflectie maar had als kernboodschap: laten we echter luisteren om de ander te laten ervaren dat ze er werkelijk toe doen. De toon was gezet.

Veel fout gegaan

Wat heel duidelijk werd was dat CDA toch echt na net rapport zij-aan-zij (2019-2020) niet op de zelfde weg verder gegaan. CDA is niet in staat gebleken in handelen en in campagne bedrijven de gezonde uitgangspunten van zij-aan-zij voor het voetlicht te brengen.  De interim voorzitter (15 zetels is nog ruim beloond) en de partijleider waren niet kinderachtig in het aangeven waar het fout ging. Wopke noemde in zijn speech toch expliciet zijn fouten rondom de ijsbaan of de ww-uitspraken.  De dag begint met het rapport Spies. Zij geeft aan wat er fout gegaan is. Kernboodschap ‘CDA heeft verkiezingen van zichzelf verloren’. Toch wijst zij er op dat niemand in het CDA een toverstafje heeft om het zo maar te veranderen. We moeten wel werken aan vertrouwen in onze beweging. Ze sprak over grote betrokkenheid van leden. Ze wil graag eendrachtig voorwaarts. Belangrijk is dat Spies oproept tot een dialoog om ‘niet weg te praten ook over niet goede zaken’.

Ook voorzitter Marnix van Rij die vanuit clubliefde en na 40 jaar lidmaatschap terugkwam om zijn club in verwarring te helpen, noemde fouten, fouten en nog eens fouten.  Kortom het is grondig misgegaan in een CDA met verschillende eilanden. Van Rij voelde de pijn. Relativering was aanwezig. Politiek is mensenwerk.  Van Rij schakelde door om de cultuur in de partij aan de kaak te stellen.  Dit moet nooit meer gebeuren. Vanuit controle mag je de ander nooit de mond snoeren. Bij Christelijke politiek moet over inhoud en redenen gaan. En je bereid tonen door je door de betere argumenten van de ander te laten overtuigen. En eerlijke feedback geven. Van Rij verwees naar de family meeting die bij de van Rij-tjes werd gehouden als er iets moest worden besproken. Waarin eerlijk en constructief gesproken word. Maar alleen met het doel om het team sterker te maken.  Van Rij is er tot 11 december aanstaande. Dan is er weer een congres en moet de veranderde CDA er staan en kan en nieuwe voorzitter starten. Er zal met name aan de cultuur gewerkt moeten worden. Veel investeren om slechte gewoonten en gebruiken terug te dringen en goede zaken te behouden.  Voor van Rij was er geen vraag wie de politieke leider moest zijn. Hij sprak voortdurend over onze leider Wopke Hoekstra. Dat stond dus niet ter discussie. Er waren ook nul, nul opmerkingen in de richting van Wopke moet weg. Eigenlijk opvallend voor een buitenstaander. Maar je ziet dat in CDA meer. De aanloop naar een nieuwe leider is moeizaam, maar daarna laten CDA-ers iemand niet gauw vallen.  Dat zag je bij Lubbers, bij (zoals hij het inmiddels zelf ook lachend zegt) ‘Harry Potter’ Balkenende en zelfs bij saaie of adellijke Sybrand Buma. Niet direct geaccepteerd als leiders van Nederland, maar gegroeid in hun rol. Vaak ook in perioden dat Nederland uit een moeilijke fase moest komen. Zou als Kaag en Rutte zo overhoop liggen, Wopke de stabiele factor zijn? En bijvoorbeeld in 2025 of bij eerdere verkiezingen (?) de kiezer wel kunnen overtuigen? De kiezers zijn anno nu best opportunistisch en hebben geen lange termijn geheugen….

Geef de fractie tijd. Laat ze groeien. Het is een echt team en ze hebben veel kwaliteit. En zo nog wat zinnen d’r tussen door. Zoals volksvertegenwoordiger is een roeping geen beroep. Werken vanuit vertrouwen, dienstbaarheid, wederkerigheid en vooral gezamenlijk ….CDA op haar best als de ideeën machine op volle toeren draait. Daarbij moeten we duidelijke keuzes maken en werken met herkenbare CD-politici en gaan we op naar een herkenbaar CDA! Vanuit zij aan zij van WI maken we onze visie duidelijk in 15 thema’s. Maar van Rij wees indirect ook op het grote probleem van CDA. Van mooie woorden naar daden. Dus zei hij met alleen een visie win je geen verkiezingen (vrij naar Ab Klink). We moeten operationaliseren. Ik dacht aan Boswijk, hij had best zijn zorg over Afghanistan kunnen uitspreken, maar hij ging via militairen appen met mensen daar en zorgde er (mede) voor dat ze bij het vliegveld kwamen. Van woorden naar daden. Geen wonder dat Derk Boswijk op het schild gehesen werd.  Van Rij wil naar inhoud en eenheid. Ook met het oog op de eerste test op 16 maart: de gemeenteraadsverkiezingen. Die zeker niet gecombineerd mogen worden met eventuele landelijke verkiezingen. Zo sloot van Rij zich aan bij de CDA-ers uit Deurne die dat inbrachten in de vragenronde.

Definitieve versie toekomstperspectief ‘Zij aan zij’ verschenen (cda.nl)

Als je d’r zelf niet geloofd, ga je nooit verkiezingen winnen (Ab Klink)

Van Zwol

Voortdurend wordt op deze dag het net vorige week gepresenteerde rapport van Zwol aangehaald. Dit kwam zo zei Marnix van Rij omdat in de campagne maar liefst 6 boeken heeft laten verschijnen. Daarmee werd niet duidelijker waar het CDA voor staat. Daarom hebben WI-voorzitter Dijkman en oud-topambtenaar van Zwol een verzameld werk geschreven verslag ‘naar een herkenbaar CDA’.  Met als titel recht doen, gezond leven en verschil verbinden. Samen verantwoordelijk zijn voor Nederland.

Van Zwol: Recht doen, gezond leven en verschil verbinden (cda.nl)

Kom van je ezel

Op de achtergrond speelt wel dat CDA-ers in de zaal en in het land toch echt een ander geluid naar voren brengen dan bestuur (ook het interim bestuur) en de fractie gewend zijn om te doen. Jan Willem Slotema (raadslid uit Westerkwartier) kwam aan het woord in de vragenronde. Hij gaf aan dat hij zijn moeder (98) op haar vraag wat is er aan de hand binnen het CDA had aangegeven dat we als CDA te weinig van onze ezel komen. We rijden als barmhartige Samaritanen door het land, maar blijven lekker zitten. Als iemand wilt helpen als Christelijke politici dan moet je van ezel komen. Mooie beeldspraak die er bij als zoete koek in ging.

Ik moest denken aan een boek met een zeer intrigerende titel:

Vanaf ‘Arnhem’ in 2010

Wat je ook goed proeft in CDA (zeker 6 mensen zeiden ‘ik was er bij in Arnhem’) dat de pijn van he Arnhem-congres uit 2010 nog steeds gevoeld werd. Uiteindelijk ging dat congres zo de mist in dat dit het CDA verdeelde in twee kampen. Mooi was ook dat van Rij aangaf ‘lijsttrekkersverkiezingen’ nooit meer doen. Hij was in 2000-2010 groot voorstander geweest, maar zag het nu duidelijk anders. Een verkiezing verdeeld automatisch je partij.

Nu doorpakken

De leus wordt er nogmaals afgeschoten. Een lege huls die niet verteld waar het CDA voorstaat. Zeker in een periode post corona. Het gaf niet aan waar het CDA voorstaat. En daar waren mensen naar op zoek. Hadden we maar iets gezegd rondom ‘karwei afmaken’. Iedereen begrijpt dat er iets moest gebeuren en Lubbers bleef wel praten in het land en met de vakbonden. Krachtig en toch ook verbindend. Een oproep voor het land.  Karwei afmaken. Kuijperiaanse insteek met katholieke achtergronden. Na 1981 Lubbers, na 2000 Balkenede. CDA is sterkste als er nieuwe zaken moeten worden aangepakt. En die thema’s zijn er volop. Wonen, klimaat, landbouw/stikstof, arbeidsmarkt enz.

Middenpartij

Geen grijze onduidelijke partij, niet links en niet rechts. Maar meer gericht op ‘die Mitte’ een partij die net als bij Merkel een duidelijk standpunt in neemt. De congresgangers wilden duidelijk het CDA van meer rechts van het midden, meer naar het midden te laten bewegen. Een echte middenpartij zijn. Zeker een 5-tal insprekers gingen daar direct of indirect op in.  Ieder mens telt en daarom moet het CDA als middenpartij een moedige middenpartij zijn. CDA moet dan ook een moderne opgavengerichte partij zijn. Rapport van Zwol noemde bijvoorbeeld ‘de digitale wereld’. Dit is een opgave en CDA wil een partij zijn die de opgaven van nu aanpakt. Daarom werden Boswijk en Bontebal ook op het podium genodigd. Standpunt over landbouw en standpunt over klimaatverandering. Zo zijn er nog meer rapport(jes) onderweg die duidelijk maken welke opgaven het CDA wil aanpakken.

Anti-populisme of anti-polarisatie

CDA leider Steenkamp had het decennia lang geleden al gezegd. CDA is tegen populisme, Wopke neemt dat heel duidelijk over. CDA nam nog maar eens duidelijk afstand van de schreeuwers, wappies en populisten.  CDA moet daarin schouder aan schouder gaan met Segers. En Wopke moet populisten in de kamer ook tot de orde roepen. Zeker als we het algemeen belang boven het individueel belang laten gaan. De zoon van Piet Steenkamp Thomas sprake de zaal kort toe. Mijn vader heeft me het harmoniemodel geleerd, blijf je verzetten tegen het polarisatie-model. Een groot applaus volgde.

Zo’n 60 insprekers

Er was heel veel ruimte voor de kritische leden om aan Spiers, Van Rij, Hoekstra en Kuik vragen te stellen of oproepen te doen. De toon die ik toch duidelijk daaruit haal is:

  • Meer barmhartigheid, meer sociaal gezicht
  • Meer aandacht voor de boeren
  • Meer controle op gelden van gulle gevers met bijbedoelingen
  • Meer luisteren naar boeren
  • Minder Wopke-teams met eigen campagnes
  • Niet in lijn van zij aan zij om met Marc Rutte verder te gaan
  • Rutte leugenaar des vaderlands (Harry weer)
  • Rutte is niet integer gebleken, neem er afstand van.
  • Graag 35.000 Derk Boswijkjes in het CDA (Derk geeft later aan dat hij 2 kids al veel vind…)
  • Partij boven persoonlijke belangen en niet weglopen (richting Pieter O.)
  • Oproep graag nu rechtstreekse excuses aan Pieter O.
  • Ik ben jaren PvdA-lid geweest, maar ben volledig over naar CDA (lid woonachtig in Parijs)
  • Terug naar de sociale basis van CDA, terug naar middenpartij, terug naar de 4 grondwaarden
  • Pieter Omtzigt blijft een vertegenwoordiger van CDA
  • La met rapporten is vol, ga nu wat doen
  • Hoe kon het in een partij als CDA zo zijn dat de top zo met elkaar omging
  • Anti-polarisatiepartij dus geen PVV en geen FvD
  • enz.

Inspreker tevens vrijwilliger en daarom in geel hesje, wel verwarrend….

Mooie uitspraak van Marnix was ook: Geen links en rechts…? Maar we volgen ons eigen verhaal, qua waarden traditioneel. Sociaaleconomisch altijd voor de zwakkeren. En altijd werkend aan oplossingen voor Nederland!

Jongeren

Zeer opvallend aanwezig en niet eens zo zeer door de speech van Meppeler Tom Scheepstra als voorzitter, waren de vele jongeren. Zelf gaven ze aan met zo’n 400 leden deel te nemen aan het congres. Dat is 25% en iedereen was daar opgetogen over. CDA zo’n jongerenpartij. Later bij de resoluties kwamen zeker zo’n 24 jongeren aan het word bij het inspreken rondom resolutie 24. Ze hadden duidelijk impact. De resolutie werd voor eerste in 8 jaar (!) dan ook aangenomen. Daarmee hebben we de eerste redenen waarom meeregeren duidelijk moeilijker wordt. De resolutie (die werd afgeraden door bestuur en fractie) werd aangenomen met 1120 stemmen voor en 478 tegen, gaf Wopke de duidelijke opdracht, u mag alleen regeren met partijen die het leenstelstel afschaffen. Herhaaldelijk hoorden wij van studenten die met € 40.000 schuld hun studie afronden en daarbij dat dit velen ontmoedigd om te gaan studeren. De resolutie kent ook een paragraaf voor de pechgeneratie die nu studeert met een leenstelsel. Een gejuich ging op in de zaal.

Spandoek van de CDJA met de tekst ‘Hamer het leenstelsel de formatie uit’. Legendarisch succes van de vele honderden jongeren. Deze jongeren lieten geen moment onbenut om aan te geven dat niet VVD en niet onderwijspartij D’66 het leenstelsel konden afschaffen, maar dat dit nu door het CDA zal worden gedaan. CDA wat overigens altijd TEGEN het leenstelsel is geweest moet er nu ook echt een BREEKPUNT van maken in de formatie.

Onze Pieter 

Ergens midden op de ochtend was er een inspreker die uitriep dat Pieter (en Caroline) bij het CDA hoorden. Dat was historisch gezien niet onlogisch en werd sympathiek gevonden, maar de realiteit is helaas anders. We zien dat CDA verder gaat en dat CDA meer is dan Groep Omtzigt en de BBB. Zowel Wopke als Marnix bleven netjes en met respect over onze Pieter spreken. Natuurlijk zette Marnix de toeslagenkwestie wel even in andere daglicht door zelfreflectie toe te passen. CDA heeft natuurlijk na de Bulgarenfraude met Pieter als één van de meest uitgesproken kamerleden ingestemd met de wetgeving die de belastingdienst hiermee opzadelde.

Marnix gaf aan dat ze veel naar Enschede gereden waren. Ank, Wopke en hij hadden vele gesprekken gevoerd en dat het vertrek niet de gewenste uitkomst is. Maar dat Pieter dit besluit op zelf op 12 juli genomen heeft. Marnix bedankte hem voor de 18 jaar waarmee hij zich met hart en ziel voor CDA heeft ingezet. En is een pijnlijk moment voor CDA en voor onze Pieter. Hij gaat verder als onafhankelijk kamerlid en CDA wenst hem al het goede toe. CDA zal de goede contacten voortzetten, met respect en met oog voor realiteit. Zelf vind ik het jammer dat een ombudspoliticus met inhoud zoals Pieter niet even ‘het veranderende CDA’ heeft afgewacht. Hoeveel heeft hij nu van de nieuwe fractie meegekregen. Boswijk, Palland, Kuik of nu Bontebal nemen inhoudelijke en duidelijke standpunten in. Dat moet hem ook goed passen…..en dan op de dag voor het congres je website lanceren, dat is vanuit oogpunt van de CDA-ers niet sjiek. Je zag in de inspreeksessies ook herhaalde mensen hun ongenoegen uiten, maar vaak gevolgd door ‘ik blijf wel het CDA trouw’.  Ik proefde daarin het bittere van de blijvende CDA-er ten aanzien van zij die de zij of achterdeur kozen en niet de mouwen op stroopten om zaken te veranderen. Vrijdag j.l. lanceerde het onafhankelijk kamerlid zijn eigen website. Zelf denk ik ‘komt dat goed met jou Pieter’, je krijgt zoveel werk erbij nu je alles in je eentje moet doen. Je bent misschien ook wel enigszins een solist, maar ik maak me toch grote zorgen of jouw kwaliteiten door deze keuze niet te zeer verwateren.

Niet bitter wel beter

Hugo de Jonge kwam (opvallend veel en positief) in beeld. Zij belangrijkste bijdrage was wel dat we achter Wopke moesten gaan staan en niet bitter moesten worden van de fouten. Liever werken aan beter dan aan bitter. Dat vatte alle kritieken wel mooi samen.

Moeilijker regeren

Waarom denk ik dat regeren moeilijker geworden is?

  1. Breekpunt leenstelsel is aangenomen
  2. Waardevol leven is aangenomen (advies was ook overnemen)
  3. Resolutie 17 rondom terughalen IS-kinderen (30 kinderen en 15 moeders) is aangenomen (867 voor, 716 tegen en ook tegen advies in. Zeker ook tegen speech van Anne Kuik in).
  4. Meer ruimte voor debat met leden als we besluiten gaan nemen rondom regeringsdeelname met 95% aangenomen (ook negatief advies bestuur).
  5. Binnen CDA ook veel antipathie jegens liberalisme en jegens Rutte specifiek

De IS-kinderen werd een interessante resolutie. Chris van Dam (ik ben optimistisch Christendemocraat) kwam aan het woord. Hij noemde het de lakmoesproef voor een nieuw CDA. Natuurlijk gaan we deze 15 dames wel berechten in Nederland. Het Syrië-tribunaal wat in de regio moet komen volgens Anne Kuik was wel iets van ver in de toekomst. Zet dat tribunaal maar in Den Haag zou ik zeggen….dan kunnen die 15 dames daar ook gelijk naar toe.  Met de verdeelde uitslag roept dat nog wel enige vragen op….maar je moet door je verschillen heen ook weer samen verder….

Er waren 31 resoluties, ik stemde 28 keer voor (o.a. bij leenstelsel, waardevol leven en IS-kinderen). Ik stemde 5 keer tegen het stemadvies in en uiteindelijk had ik een gevoel bij te hebben bijgedragen aan een mooi en vooral zeer democratisch congres….! Met mooie uitkomsten voor herkenbaar CDA, maar moeilijke punten voor laverende onderhandelaars in de fractie….!

Oplossing is er ook wel. Namelijk: Kaag en Rutte lezen van Zwol en spreken hun steun uit voor de CDA-standpunten. Maar je zou er ook voor kunnen gaan om te zeggen: CDA gaat naast CU, SP, GL en PvdA in de kamer kijken welke standpunten van de minderheidsregering ze wel of niet gaat steunen. Ook een heel andere cultuur. En wel maximaal op de inhoud….!

Speech Wopke

Mooiste stuk van de speech van Wopke vond ik het sturen op de term ‘partij van de samenleving’. Het wees op de rol van CDA als partij van het algemeen belang. Hij behandelde de politieke actualiteit aan de hand van de 4 grondwaarden van het CDA. Dat kon ik goed waarderen. Natuurlijk viel het me op dat hij zijn meer rechtse themas benoemde.  De EU, de veiligheid, de ondermijning, de volkshuisvesting en zowaar het klimaat.

Wopke Hoekstra: ‘Onze partij is uniek en wat mij betreft onmisbaar’ (cda.nl)

Wat viel me verder nog op:

  1. Hij bedankt Hugo de Jonge dat deze de moeilijke taak rondom corona opgepakt heeft en onvermoeibaar doorgaat. Deze kreeg een minutenlang durend applaus!
  2. Wopke predikte mildheid en gaf aan ‘bel elkaar gewoon op’ dat is veel beter dan via de media communiceren.
  3. Hij wees op de enorme energie die hij aangetroffen heeft in de partij.
  4. De C mag geen belemmering zijn, CDA is voor iedereen ongeacht de geloofsovertuiging
  5. CDA is partij van meer diversiteit en hij noemde een viertal CDA-bestuurders en gemeenteraadsleden een kleur of andere geloofsovertuiging;
  6. Aantal kinderen in armoede gaat CDA komende jaren halveren;
  7. Laaggeletterdheid is belangrijk thema. Kwetsbare banen en CDA zal schild voor de zwakkeren zijn;
  8. CDA staat klaar om te regenen omdat Nederland anders niet bestuur is
  9. CDA is uniek en Nederland heeft CDA nodig…poeh….
  10. CDA wil de tegenpool van polarisatie zijn. Dat is nl. een tijdbom voor democratie.
  11. CDA is de partij zorgt voor een land wat we kregen van onze voorouders, maar doorgeven aan de volgende generatie.

We lenen de wereld bovenal van kinderen en kleinkinderen

Pudding eten

Hoewel ik achter Hoekstra staan ga en overtuigt ben van de goede wil in de fractie, heb ik zorgen over de executie-kracht van dit CDA.  Gaat het geen woorden maar daden ook voor hen werken? De eerste voortekenen zijn goed. Aantal kamerleden zijn al genoemd, maar je ziet dat het in de ochtend vooral over het menselijke gezicht van het CDA ging.  Komt dat nu goed binnen bij Wopke c.s. Ik heb zorgen of ze dat ook internaliseren, of het wel hun natuurlijk houding is, CDA-ers zijn stevige leiders gewend, maar zijn toch ook heel erg van dienend leiderschap. Is de manager Wopke ook de leider met idealen voor het CDA. Gaat hij naar het kabinet of blijft hij de fractie leiden? Die vraag werd erg nadrukkelijk gesteld. Daarom:

The proof of the pudding is in the eating:

  1. Formatie opstelling
  2. Breekpunten (bijvoorbeeld leenstelsel d’r echt aan?)
  3. Kabinet of fractie
  4. Standpunten-rapporten en naleving van woorden in daden …..

Oud-Hoogevener Robin Baas vroeg het: hoe voorkomen we dat dit alles in de lade verdwijnt….! Zeer terecht vraag dus…! Klasse Robin!